B. A. Xakimov biologiya fanidan masalalar

RNKning tuzilishi
 
iRNK (informatsion RNK).
 
RNKning boshqa bir turi informatsion RNK (iRNK) yoki matritsali RNK (mRNK) deb ham 
yuritiladi. iRNK nukleotidlar soni 75–3000, molekulyar massasi 25000–1000000, barcha 
RNKlarning
2% ini tashkil qiladi. iRNK o‗zida DNKdan ko‗chirib olingan axborotni saqlaydi va oqsil 
sintezi vaqtida matritsa (qolip) vazifasini bajaradi. iRNK oqsil sintezlanayotgan vaqtda DNKdan 
axborotni yetkazib beradi. DNK dan hosil bo‘lgan iRNK molekulasi o‘z matritsasidan ajralib 
yadrodan sitoplazmaga o‘tadi va o‘ziga xos muayyan oqsilni sintez qilish uchun matritsa bo‘lib 
qoladi.
iRNK da nukleotidlar tartibini birin ketin kelishi aminokislotalarning oqsil molekulasi sintezida 
birin ketin kelishini belgilaydi. 
iRNK sintez qilinadigan oqsilning tuzilishiga taaluqli informatsiyani yadrodan sitoplazmaga 
o‘tkazadigan vositachi bo‘lib xizmat qiladi. 
iRNK yadrodagi DNK molekulalarida sintezlanadi. 
iRNK da har bir aminokislotani o‘zi uchun maxsus kodoni mavjud. 
iRNK yadrodan protoplazmadagi ribosomalarga o‘tadi va ular bilan o‘zaro ta‘sir qilib oqsil 
sintezida ishtirok etadi. 

---

26 
Xakimov Bahodir Absamatovich 91 971 61 42
iRNK molekulalari oqsil sintezi uchun matritsa o‘rnini bosadi, ya‘ni ular mazkur oqsildan 
darak beradigan muayyan kod bilan shifrovka qilingan (aloxida belgilar bilan bitilgan) va xabarga 
ega bo‘ladi. 
iRNK ning turlari orasidagi farq 4 ta azotli asos – U, S, A, T ning turlicha tartib bilan 
gallanishidadir.
iRNK molekulasida 4 ta azotli asosning joylashish tartibi sintez qilinayotga oqsilning 
polipeptid zanjirida 20 ta aminokislotani joylashish tartibini qandaydir bir tarzda belgilab beradi 
deb, ya‘ni 20 ta aminokislotadan har biri shu matritsada birga qo‘shilgan bir nechta azotli asoslar 
tomonidan kodlangan (ya‘ni bitib qo‘yilgan) malum bir joyni egallashi mumkin deb xulosa 
chiqarish mumkin.