B. A. Xakimov biologiya fanidan masalalar

Nuklein kislotalar tarkibi 
 
Komponentlar
RNK
DNK
Fosfat kislota
H3PO4
H3PO4
Uglevod-monosaxarid
pentoza
Riboz
Dezoksiriboza
Purin asoslari 
Adenin, Guanin 
Adenin, 
Guanin 
Pirimidin asoslari 
Sitozin, Uratsil 
Sitozin, Timin 
 
DNK va RNK ning xususiyatlari 
Xususiyatla
r
DNK
RNK
Huja
yrada 
uchrash
i
 
Yadro, mitoxondriya, xloroplast
Yadro, ribosoma, 
sitoplazma, mitoxondriya, 
xroloplast
Yadroda 
uchrashi
 
Xromosomalar
Yadrocha
Tuzilishi
 
Qo‗sh polinukleotid zanjiri
Yakka polinukleotid zanjiri
Monomerlar
i
 
Dezoksiribonukleotidlar
Ribonukleotidlar
Nukleotidla
rning tarkibi
 
Purin asoslari – adenin, 
guanin pirimidin asoslari – timin, 
sitozin uglevod – dezoksiriboza, 
fosfat kislota qoldig‗i
Purin asoslari – adenin, gua- 
nin pirimidin asoslari – uratsil, 
sitozin, uglevod – riboza, fosfat 
kislota qoldig‗i
Sintezlanishi
 
Komplementarlik 
asosida, reduplikatsiya
Komplementarlik 
asosida, transkripsiya
Vazifasi
 
Genetik axborotni 
saqlash, ko‗paytirish, 
nasldan naslga o‗tkazish
Oqsil biosintezida ishtirok 
etish
 

---

25 
Xakimov Bahodir Absamatovich 91 971 61 42
 
 
2.
2. R NK Ribonuklein kislotalar. 
RNK asosan sitoplazmada joylashgan bo‗lib, qisman yadroda, plastida va mitoxondriyalarda 
ham uchraydi. Ribonuklein kislotalarning uglevod komponenti ribozadir. RNK miqdori o‗zgarib 
turadi. 
RNK ham DNK kabi yuqori organik polimerdir. RNKning ham monomeri nukleotiddir. Azotli 
asoslarning 3 tasi DNKning nukleotidlari kabi A, G, C bo‗lsa, 4-nukleotidi timin o‗rniga uratsil 
(U) to‗g‗ri keladi. DNKdagi uglevodlardan dezoksiriboza bo‗lsa, RNKda riboza bo‗ladi. 
Shuningdek, RNK tarkibida ham fosfat kislotaning qoldig‗i bo‗ladi. RNK strukturasi DNK 
strukturasiga o‗xshaydi, ammo farqi ham bor. RNK strukturasida qo‗sh spiral yo‗q va bajaradigan 
vazifalarida ham farq bor. DNK irsiy axborotni saqlash va nasldan naslga o‗tkazish vazifasini 
bajarsa, RNK oqsil sintezida ishtirok etadi. 
Hujayrada asosan 3 xil RNK mavjud: 
tRNK (transport RNK) 
iRNK (informatsion RNK) yoki (mRNK matritsal RNK)
rRNK (ribosomal RNK)