B. A. Xakimov biologiya fanidan masalalar

12.2.Sekvoyadendronga doir nazaryalar va ishlanish usullari. 
 
1)Sekvoyadendron daraxtini 1 kg qubbasida-980 dona qubba mavjud 
2) Sekvoyadendron darxtida 1kg urug‘ hosil bolshida, 196000 dona urug‘ qatnashadi 
1. Sekvoyadendron daraxti har yili 4 kg qubba hosil qilsa, noma‘lum vaqt davomida 36 kg 
urug‘ hosil qilsa, shu urug‘larni hosil qilishda qatnashgan qubbalar sonini urug‘lar sonidan 
ayirmasini (a) va 36 kg urug‘ hosil qilish uchun qancha vaqt (b) kerak bo‘lganini toping. 
Yechim:
1)Demak har yili 4 kg qubba hosil qilsa, 4 kg urug‘ ham hosil qiladi 
2) Endi 36 kg urug‘ hosil qilish uchun qancha vaqt ketganini bilib olamiz: 
Agar har yili 4 kg qubba hosil qilsa, 36:4=9 yil vaqt ketgan 
3) Endi urug‘larni hosil qilishda qatnashgan, qunbbalar sonini urug‘lar sonidan ayirmasini 
aniqlaymiz Demak 
1kg qubbada--------960 ta qubba 
36 kg qubbada------x= 34560 ta qubba qatnashgan

---

199 
Xakimov Bahodir Absamatovich 91 971 61 42
4) 1kg urug‘da---------196000 dona urug‘ 
36 kg urug‘da-------x= 7056000 ta urug‘ 
5) 7056000-34560= 7021440 taga farq qilar ekan
2. Ma‘lum bir o‘rmon hududida, 10 tup sekvoyadendron daraxti mavjud. Bu daraxtlarni 
barchasida, jami 240 kg qubba yetilgan lekin tashqi muhitning noqulay ta‘srida, yetilgan 
qubbalarning 30 foizi nobud bo‘lgan, bo‘lsa, barcha daraxtda nobud bo‘lgan qubbalar tarkibidagi 
urug‘lar sonini kg hisoblang. 
Yechim: 1)Qancha qubba tashqi ta‘sir natijasida, halok bo‘lganini aniqlab olamiz 
240 kg x 0,3=72 qubba nobud bo‘lgan
2) Nobud bo‘lgan qubalarni tonnage aylantiramiz 72:1000= 0,072 t
12.3.Ildiz tukchalariga doir nazariya masalalarni ishlanish usullari 
1)Makkajo‘xorining ildizi poyadan atrofga 2 m gacha tarqaladi 
2) Osh piyoznig ildizi poyadan atrofga 50-60 sm gacha taraladi 
3) Makkajo‘xorining 1mm
2
satxida 700 ta ildiz tukchasi mavjud 
1 masala . Makkajo‘xorining 8 mm
2
ildiz satxi tekshirilganda, ildiz tukchasidagi uzun 
hujayralar soni 3528 ta borligi ma‘lum bo‘lsa, makkajo‘xorining 3 mm
2 
ildiz satxidagi nobud 
bo‘lgan ildiz tukchalari soni 8 mm
2
satxidagi nobud bo‘lmagan ildiz tukchalarini necha foizini 
tashkil qiladi? 
Yechim: 
1)1 mm
2
------------700 ta ildiz tukchasi
8 mm
2
-----------x= 5600 ta ildiz tukchasi 
2) Demak 5600 ta ildiz tukchasi mavjud ekan endi qqancha ildiz tukchasi nobud bo‘lganligini 
topib olamiz 5600-3528=2072 tasi 8mm
2
satxidagi nobud bo‘lganlari
3) Endi 3mm
2
satxida qancha ildiz tukchasi nobud bo‘lganini topib olamiz
8mm
2
--------2072 ta ildiz tukchasi nobud bo‘lgan 
3mm
2
-------x=777 ta ildiz tukchasi nobud bo‘lgan 
4) 777:2072 x100= 37,5 %
2.Kanop o‘simligini 2 mm
2
satxidagi ildiz tukchalari soni makkajo‘xorining 1 mm
2
satxidagi 
ildiz tukchalari sonidan 2,8 martta ko‘pligi ma‘lum. Agar kanop va makkajo‘xorining 3 mm
2
satxidagi ildiz tukchlari 4494 tani tashkil qilsa, makkajo‘xorining va kanopning nobud bo‘lgan 
ildiz tukchalarini foiz ayirmasini toping. 
Yechim: 1)Demak birinchi navbatda, makkajo‘xorini 1mm
2
ildiz satxidagi ildiz tukchalari soni 
700 tani tashkil qiladi.
2) 700 x 2,8= 1960 demak kanop o‘simligini 2 mm
2
satxidagi ildiz tukchalari soni
3) Endi kanop va makkajo‘xorining 3mm
2
satxidagi jami ildiz tukchalarini topib olamiz 
Makkajo‘xoriniki 1mm
2
--------700 ta ildiz tukchasi 
3mm
2
--------x= 2100 ta ildiz tukchasi 
Kanopniki 2mm
2
-------1960 ta ildiz tukchasi 
3mm
2
-------x= 2940 ta ildiz tukchasi
4) Endi jami qancha ildiz tukchalari nobud bo‘lganligini aniqlab olamiz: 
2100+2940=5040 ta ildiz tukchasi 5040-4494 ta ildiz tukchasi=546 jami nobud bo‘lgan ildiz 
tukchalari soni

---

200 
Xakimov Bahodir Absamatovich 91 971 61 42
5) Endi kanopdan qancha va makkajo‘xoridan qancha foiz ildiz tukchalari xalok bo‘lganini 
topamiz 
546:2,8=195 ta makkajo‘xorining halok bo‘lgan ildiz tukchalari soni 
546-195= 351 ta kanopni halok bo‘lgan ildiz tukchalari soni
195:2100 x100= 9,286 % makkajo‘xoriga tegishli 351:2940 x 100=11,94 % 
6) Endi foiz farqini topamiz 11,94-9,286= 2,7%