Азярбайъан кооперасийа университетинин дярсликляри



Download 5,45 Mb.
Pdf ko'rish
bet225/276
Sana15.12.2022
Hajmi5,45 Mb.
#886707
TuriDərs
1   ...   221   222   223   224   225   226   227   228   ...   276
Bog'liq
Azf-266611

Ġllər 
Dövriyyə 
Ġdxal 
Ġxrac 
Saldo 
200

2917,3 
1172,1 
1745,2 
573,1 
200

8558,4 
4211,2 
4347,2 
136,0 
200

11638,9 
5266,7 
6372,2 
1105,2 
200

11771,7 
5713,5 
6058,2 
344,7 
20
08 
54922,8 
7166,6 
47756,2 
40589,6 
2007-ci ildə Azərbaycan Respublikasının rezidentləri və 
qeyri-rezidentləri tərəfindən 137 ölkə ilə aparılmış xarici ticarət 
əməliyyatlarının məbləği-11,8 milyard ABŞ dolları olun- 
muşdur. Həmin ildə ixrac 6,1 milyard, idxal -5,7 milyard, saldo 


565 
isə 344,7 mln. dollar təşkil etmişdir. Xarici ticarətlə 4020 
hüquqi və 10160 fiziki şəxs məşğul olmuşdur. 
2008-ci ildə idxalın 67,3% uzaq xarici ölkələrlə, 32,7% 
isə MDB ölkələrilə həyata keçirilmişdir. İxracın isə 96,6% 
uzaq xarici ölkələrlə, 3,7% MDB ölkələri ilə olunmuşdur 
İxracatın 85%-dən artığını mineral xammal təşkil etmişdir. 
İdxalatda isə maşın və mexanizmlər, elektromexnika 
avadanlığı, nəqliyyat vasitələri, metallar və s. üstünlük kəsb 
etmişdir. Azərbaycanın xarici ticarəti müsbət saldoya malik 
olsa da onun səmərəliliyi nisbətən aşağıdır. Çünki ixracatda 
mineral xammalın xüsusi çəkisi çox yüksəkdir. Bu dispro- 
porsionallığın azaldılmasında neft emalı, neft-kimya sahələ- 
rinin inkişafı mühüm rol oynaya bilər. İxracatda hazır 
məhsulun xüsusi çəkisinin artırılmasında yüngül və yeyinti 
sahələrinin inkişafı, yeni texnologiyaların tətbiqi də müəyyən 
rol oynaya bilər. 
§3. Azərbaycan və beynəlxalq iqtisadi təşkilatlar 
Azərbaycanın dünya təsərrüfatına inteqrasiyasında, bu 
təsərrüfata daxil olan ölkələrlə iqtisadi və digər əlaqələrin 
genişləndirilməsində müxtəlif beynəlxalq təşkilatlara daxil 
olması da mühüm rol oynayır. Buna görə də Azərbaycan 
Respublikası siyasi müstəqillik əldə etdiyi dövrlərdən 
başlayaraq müxtəlif beynəlxalq təşkilatlara üzv olamağa 
başlamışdır. 
Siyasi müstəqilliq əldə etdikdən sonra Azərbaycan 
Respublikasının birinci dəfə üzv olduğu beynəlxalq təşkilat 
İslam Konfransı Təşkilatıdır. 8 dekabr 1991-ci ildən Azər- 
baycan bu təşkilatın üzvüdür. 50-dən artıq müsəlman ölkəsini 
özündə birləşdirən bu təşkilatın İslam İnkişaf Bankı və İslam 
həmrəylik fondu Azərbaycanda bir sıra iqtisadi layihələrin 
həyata keçirilməsində iştirak edir. İslam Konfransı Təşkilatına 


566 
məxsus kapital əsasən meliorasiya və su təsərrüfatı sahəsinə 
yönəldilmişdir. Mil-Mugan kollektorunun və Samur-Abşeron 
kanalının yenidən qurulması kapitalın iştirakı vasitəsilə həyata 
keçirilir. 
Azərbaycanın dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyasında 
İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı da mühim rol oynayır. Bu 
təşkilat 1992-ci ilin fevralında yaradılmış və Azərbaycanın 
nisbətən yaxın qonşu müsəlman ölkələrini özündə birləşdirir. 
Bu təşkilat da bir sıra iqtisadi layihələrin hazırlanmasında və 
onların yerinə yetirilməsində iştirak edir. 
Azərbaycanın dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyasında 
onun Beynəlxalq Valyuta Fonduna və Beynəlxalq Yenidən- 
qurma və İnkişaf Bankına üzvlüyü də mühüm rol oynayır. Belə 
ki, bu beynəlxalq təşkilatlar onlara daxil olan ölkələr arasında 
valyuta münasibətlərinin tənzimlənməsi, onlara uzunmüddətli 
borcların verilməsində fəal iştirak edir. Azərbaycanda həyata 
keçirilən bir çox iqtisadi layihələr bu təşkilatların verdikləri 
kreditlər hesabına həyata keçirilir. 
Keçmiş SSRİ-yə daxil olan bir çox respublikaları 
birləşdirən Müstəqil Dövlətlər birliyi (MDB) təşkilatı da bu 
ölkələrin iqtisadi əlaqələrinin tənzim olunmasında müəyyən rol 
oynayır. 
Azərbaycan Respublikası 1993-cü ildə yaradılmış Qara 
Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatlarının təsisçilərindən 
biridir. Azərbaycan Respublikası, Gürcüstan, Ukrayna, 
Moldaviyanın daxil olduğu GUAM təşkilatının da təsis- 
çilərindən biridir. Bu və digər iqtisadi təşkilatlar vasitəsilə 
Azərbaycan Respublikasının dünya təsərrüfatına inteqrasiyası 
getdikcə genişlənir. 
Azərbaycanın dünya təsərrüfatına inteqrasiyasında onun 
Ümumdünya Ticarət Təşkilatına daxil olması da çox mühüm 
rol oynaya bilər. O, bu təşkilatın işində 1993-cü ildən müşahi- 
dəçi kimi iştirak edir. Bu təşkilata üzv olmağın tərəfdarları və 


567 
əleyhdarları arasındakı münasibətlər hələ də davam edir. 
Tərəfdarların fikrincə bu təşkilata üzvlük ölkəyə kapital axını 
xeyli genişləndirəcək, keyfiyyətli məhsul və xidmətlər idxalı 
artacaq və s. Əleyhdarları isə iddia edirlər ki, ticarət rejiminin 
ləğv olunması isə iqtisadiyyatın müəyyən sahələrinə mənfi təsir 
edərək onların xarici kapitalından asılı vəziyyətə düşməsinə 
səbəb ola bilər. 
Azərbaycanın dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyası beynəl- 
xalq ictimai əmək bölgüsünün üstünlüklərindən istifadə edərək 
özünün milli sərvətlərindən daha səmərəli istifadə etməyə nail 
olmuşdur. Bunun nəticəsində iqtisadiyyatın müxtəlif sahələ- 
rində xeyli nailiyyətlər əldə etmişdir. Bu nailiyyətlər makroiq- 
tisadiyyatın əsas göstəricisi olan ÜDM-un daha doğrusu 
adambaşına düşən ÜDM-un həcminin artmasında hiss etmək 
olar. Belə ki, 1998-ci ildə adambaşına düşən ÜDM 570 ABŞ 
dolları olduğu halda 2008-ci ildə bu rəqəm 5404 dollar 
olmuşdur. 2003-2008-ci illər ərzində adambaşına düşən ÜDM-
un nominal həcmi beş dəfə artmışdır. Bu artımla əlaqədar bu 
dövrdə ölkəmizdə yoxsulluğun səviyyəsi 44,7%-dən 13,2%-ə 
enmişdir. 
Həyata keçirilən tədbirlər nəticəsində ölkənin milli 
təhlükəsizliyi, o cümlədən ərzaq təhlükəsizliyi xeyli möhkəm- 
lənmişdir. 2010-cu ilin iyunun əvvəli üçün ölkənin qızıl-
valyuta ehtiyatları 23 milyard ABŞ dolları olmuşdur ki, bu da 
ölkənin xarici borcundan (3,4 milyard) altı dəfədən çoxdur. 
Azərbaycan özünün dənli bitkiləri olan tələbatının 76%-ni, quş 
ətinə olan tələbatının 74%-ni ətə olan tələbatın 94%, kərə 
yağına olan tələbatın 83%-ni öz istehsalı hesabına ödəyir. 
Şəkər, tərəvəz, meyvə istehsal isə öz tələbatından çoxdur. 


568 
ХХXVIЫЫ ФЯСИЛ. ГЛОБАЛ ИГТИСАДИ ПРОБЛЕМЛЯР 
Download 5,45 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   221   222   223   224   225   226   227   228   ...   276




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish