Азярбайъан кооперасийа университетинин дярсликляри

 
xüsusi ilə vurğulayırlar. 
Muxtar 
istehlak xərcləri
dedikdə, ilkin təlabat əmtəələrinə olan 
minimum istehlak xərcləri nəzərdə tutulur. Belə ki, bu xərclərin 

---

355 
səviyyəsi milli gəlirin kəmiyyətindən asılı deyildir. Milli 
gəlirin səviyyəsi nə qədər aşağı olsa da fərdlər, ailələr bu 
xərcləri çəkir. Öz gəlirləri çatışmadıqda, borc almaqla bu 
xərcləri ödəməyə məcbur olurlar. Bəzi hallarda isə əvvəllər 
həyata keçirdikləri yığımdan istifadə edirlər. Dövlət isə gəlirlər 
az olduqda, başqa dövlətlərdən, beynəlxalq maliyyə təşki- 
latlarından borc götürməklə muxtar xərcləri ödəməyə çalışır. 
İstehlak yalnız gəlirin (milli gəlirin) səviyyəsindən deyil, 
istehlaka meyllilikdən də asılıdır. İqtisadi ədəbiyyatda istehlaka 
orta hədd meylliyi və istehlaka meylliyin həddi (son həddi) 
anlayışlarına da rast gəlmək mümkündür. İstehlaka orta 
meyllilik-APC (average propensity to consume) milli gəlirin
istehlak olunan hissəsinin bütövlükdə milli gəlirə olan nisbətilə 
ölçülür: 
C 
APC= ——— = 0,8 
Y 
 
оlması, o deməkdir ki, istifadə olunan milli gəlirin 80%-i 
cəmiyyət üzvləri tərəfindən istehlak olunur. 
İstehlaka son hədd meyliliyi (MPC-mazginal propensiti 
to consume) istehlakdakı dəyişikliyin milli gəlirdə dəyişikliyə 
nisbəti kimi ölçülür: 
ΔC 
MPC= —— 
ΔY 
MPC= sıfırla bir arasında dəyişilir; 
MPC=0 milli gəlirin bütün artımı istehlak olunur; 
MPC=½ milli gəlirin artımının yarısı istehlak olunur, 
yarısı isə yığılır; 
MPC= 1 milli gəlirin artımının hamısı yığıma sərf 
olunur. 

---

356 
İqtisadi ədəbiyyatda istehlakın funksiyası anlayışına da 
rast gəlinir. İstehlakın funksiyası C=Ca + cYd formulunda 
yazılır. Burada: 
C- istehlak; 
Ca – muxtar istehlak; 
c- istehlaka son hədd meyliliyi (MPC); 
Yd – sərəncamda qalan milli gəlir, yəni, vergilər 
ödənildikdən və transferlər (büdcədən ödəmələr) alınandan 
sonrakı gəlir.