Azotning tabiatda aylanishi



Download 41,03 Kb.
bet1/7
Sana09.07.2022
Hajmi41,03 Kb.
#762023
  1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
AZOTNING TABIATDA AYLANISHI


AZOTNING TABIATDA AYLANISHI


Oqsil tarkibiga kiruvchi bir qism bog'langan azot tirik organizm faoliyati natijasi sifatida elementar azotgacha parchalanadi. Tuproqning denitrifitsirlovchi bakteriyalarining ta’siri natijasida bog'langan azotning yana bir qismi elementar azotga aylanadi. Bulardan tashqari, bog'langan azotning boshqacha yo'llar bilan yo'qolishi ham sodir bo'lishi mumkin. Shu bilan bir qatorda dukkakli o'simliklar - mosh, loviya, beda, no'xat kabilarning ildizlarida to'plangan nitrifitsirlovchi bakteriyalar yordamida atmosferadagi elementar azotni bog'lash jarayoni amalga oshishi mumkin.
Atmosfera azoti momaqaldiroq chaqmoqlarida hosil bo'ladigan yuqori temperaturada quyidagi kimyoviy reaksiyalar asosida bog'langan azotga aylanadi:


N2 + O2= 2NO - 180,6 kJ (2.2)

Hosil bo'lgan azot monoksidi havo atmosferasidagi kislorod bilan azot dioksidigacha oksidlanishi mumkin.




2NO + O2= 2NO2 + 112,3 kJ (2.3)


Havodagi namlik, shu jumladan, yomg'ir suvlari bilan azot dioksidi reaksiyaga kirishib, nitrat kislotasining kuchsiz eritmasini hosil qilishi mumkin:


3NO2+ Н2O = 2HNO3+ NO + 136 kJ (2.4)


Nitrat kislotasi tuproqqa tushgach, undagi kuydirilmagan ohaktosh bilan reaksiyaga kirishib, suvda yaxshi eriydigan kalsiy nitrati tuzini hosil qiladi:
CaCO3 + 2HNO3 = Ca(NO3)2+ CO2 + H2O + Q1 (2.5)


Tuproqda hosil bo’lgan bu kalsiy selitrasini o’simliklar o'zlarida o’zlashtiradilar va natijada bu jarayon o’simliklarda oqsilni hosil bo‘lishiga hamda hosildorlikning ortishiga olib keladi.
Bu jarayonlar azotning tabiatda aylanishini tashkil etadi. Biroq, azotning aylanib yurishi natijasida tuproqning faqat birozgina qismi bog'langan azot bilan to‘ldiriladi, xolos, ya’ni vaqt o'tishi bilan tuproqning sekin-asta madori keta boshlaydi. Shuning uchun tuproqqa azot o‘g‘itlarini qo'shimcha tarzda berib turish zarur bo‘ladi. Bundan tashqari hosildorlikning ortishi uchun yerga solinadigan azotli o‘g‘itlar, ya’ni bog’langan azotni miqdorini yanada ko’paytirish kerak bo’ladi.

Download 41,03 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish