|
(Osmonni ko’rsatib)
Qarang, olam kitobining zehnimiz bilan
Endi bir ming o'n sakkizta sahifasini
O'qib olgan ekanmiz biz, fikr to'xtamay
Ochar har on yangi-yangi varaqlarini.
Yulduzlardan oshnangiz qancha bo'lsa ko'b
Yo'lingizda adashmoqlik xavfi shuncha kam...
Elchilar, Ali Qushchi va Devonbegi chiqib ketadilar.
Devon rasmi endi tamom. Hay, hudaychilar,
Mehmonlarga sharob tuting va yoki sharbat!
Qozi Miskin
Bir savolga ruxsat bormi, hazrat shahriyor?
Ulug’bek
Xo'sh, tag'in ham kufr bilan shar'i da'vosimi?
Qozi Miskin
Shahriyorga bisyor ravshan ma'lumdir shoyad
Ahli Chinning kofirligi va bedinligi?
Ulug’bek
Janob qozi, chalkash ekan tasavvuringiz,
G'ayri dinda bo'lganlarni bedin demoqlik,
Bu qanday gap? Har xalqning bor o'zicha dini,
E'tiqodi, ibodati, o'z xudovandi.
Ko'ksaroy tagida zindon. Alohida hujra. Eshik ochilgach, mash'alning olovi hujrani yoritadi. Bir chorpoyada odam yotgani ko'rinadi.
U 1 u g' b e k
Men bir o'zim kirib ko'ray, u qanday inson!
Piri Zindoniy
Kim bo'lursiz? Nima kerak bu g'amxonada?
Meni yana aynatmoqchi bo'lasizmi, ha!
Qilmishimga men nadomat chekmayman, biling!
Temurbekka aytganimdan bo'lak gapim yo'q.
Ulug’bek
Men Ulug'bek Mirzodurman. Shohruxning o'g'li,
Sohibqiron nabirasi. Zamon sultoni.
Sening barcha sarguzashting bilmak istayman.
Piri Zindoniy
Menmi? Hasan degan bitta chilangar.
Bu zindonga tushganimga necha yil bo'ldi,
Buni o'zim bilolmayman, eslayolmayman.
Ko'p chidamli narsa ekan, deyman odamzod...
Hech bir maxluq to'zolmasdi shuncha jabrga.
Bu do'zaxga tashlaganda meni bobongiz,
Siz, dunyodan bexabar bir go'dak bo'lgansiz...
Voh-voh, demak, ellik yildir men bunda bandi...
Ammo ko'rib turibsizki, o'lgan emasman.
Chunki, yig'lab ko'zyoshini to'kmadim sira.
Yo'q, shahriyor, men o'lmoqchi emasman hali.
Bu yer go'rdan farqi yo'g'u, ammo go'rda ham
Tirik odam yashar ekan...
Men go'daklikdan
Sultonlarga adovatni ko'nglimga bitdim,
Zo'ravonning zillatiga hech toqatim yo'q.
Baloxo'rlar nazarimda ayni qalloblar.
Tekin yegan hazratlar-chi, xuddi hasharot.
Ulug'bek
So'zlaringda tafakkurdan zug'um ortiqroq.
Sultonlar ham xudovandning navkarlari-ku! Kecha-kunduz el g'amida bezovta yurgan Podshohlar yo'q deysanmi? Ular tashvishi
Ming toshtarosh zahmatidan og'irroq, ishon!
Yo'q, bularni haromtomoq deyish nohaqlik!
Saltanatki, sultoni yo'q - boshsiz bir tana.
Piri Zindoniy
Ummatlarning ixtiyorin faqat bir odam
Uhdasiga olmoqligi xatarli da'vo.
Yoshligimda talabadan oshnom bor edi,
Tunlarda u o'qir edi har xil hikmatdan.
Abu Nasr Forobiyning bir kitobida
Yozilganki, donishmandlar kengashib turib,
Mamlakatni boshqarsalar el bo'lur obod!
Birovining nafsi, kayfi, g'arazi emas,
Insof ahlin vijdoniga qolsa idora,
Na haqsizlik, na fitnalar, na fisqu fujur,
Na mulk uchun talash bo'lur, na qonli nizo.
Ezilganlar qaddin rostlar, zolim tiyilar.
Xurosonda sarbadorlar shunday deyishgan:
- Podshohsiz o'zimizcha yashab ko'raylik,
Nonimizni hadik olmay oshab ko'raylik!
Sabzavorda barcha qullar ozod etilgan,
Og'ir o'lpon-xirojlardan ulus qutulgan,
Bek va to'ra, xonu tarxon yurtdan quvilgan.
Sarbadorlar kengashib o'y o'ylashar ekan,
Donolardan raislarni saylashar ekan...
Ulug’bek
Sen o'ylagan masalalar ko'p qiziqarli,
Lokin, zamon va zamindan uzilgan xayol.
Shu uchun ham bekor ketdi g'ayratlaringiz.
Mamlakatga urfon kerak, ilmu ma'rifat,
Boshboshdoqlik emas, idrok, nizom, farosat.
Shunday qilsa, borib-borib ravnaq topar yurt.
Birinchi gal orif bo'lsa sultonlar o'zi,
G'aflat ketib ochiladi ulusning ko'zi.
Piri Zindoniy
Eshitganman, o'taketgan fozil ekansiz,
Ammo, asli shoh o'g'lisiz, shu uchun har dam
Ko'zingizni qamashtirar toj yaltirog'i.
Ulug’bek
Kim biladi, bo'lmasaydim shu zamonada
Bu davlatning boshida men, nelar bo'lardi!
Balki, diyor zulmatlarga cho'kib qulardi.
Ammo, biting, gapim xolis, Piri Zindoniy,
Faqat tojning mehri emas shu andishalar.
Men shohlikni ma'rifatga qildim dastyor.
Piri Zindoniy
Tushunmayman, tushunmayman, shavkatli Mirzo,
Taxt qanaqa ma'rifatga poydevor bo'lgay?
Vaholanki, toj boshdagi fikrga qafas.
Ulug’bek
Siz ellik yil g'aflat ichra qolgansiz, usta.
Piri Zindoniy
E, ellik yil... Ellik yuz yil kechsa-da tag'in
O'zgarmaydi podshohlarning zulmkor xulqi.
Ulug’bek
Zamonamiz g'oyat nozik. Har yoq xatarnok.
Bizga lozim zabardastlik, birlik va idrok.
Bu fursatda olomonga g'alayon solib,
Bizga qarshi qo'zg'atganlar bizga do'st emas,
Ular Temur xonadonin yovuz dushmani.
Bunday ovoz zindonlardan chiqmay bo'g'ilar.
Piri Zindoniy
Do'stlaringiz bilan baham: | 
