Azərbaycan respublikasi elm və TƏHSİl naziRLİYİ baki döVLƏt universiteti

Dünyanın su ehtiyatları (M.İ.Lvoviçə görə)

Su növləri	Su ehtiyatı (min	Dünya okeanının ehtiyatları (%)		Su mübadiləsinin aktivliyi (illərin sayı)
		Ümumi	İçməli
Dünya okeanının suyu	1338000	96.50	-	2600
Yeraltı sular	23400	1.70	-	2000
Əsasən içməli sular	10530	0.76	30.1	880
Torpaq rütubəti	16.5	0.001	0.05	1
Şimal və dağ buzlaqları	24064.1	1.74	68.7	9700
Göllərin suyu:	176.4	0.013	-	17
İçməli	91	0.007	0.26	-
Duzlu	85.4	0.006	-	-
Bataqlıqların suyu	11.5	0.0008	0.03	5
Çay vadilərinin suyu	2.1	0.0002	0.006	0.044
Atmosfer suyu	12.9	0.001	0.04	0.22
Bütün hidrosfer	1385985	100	-	2400
İçməli sular	35029	2.53	100	-
Bioloji su	1.1	0.0001	0.003	-

Dünya təsərrüfatının sürətli inkişafı ilə əlaqədar olaraq suya olan tələbat hər 10-12 ildə iki dəfə artır. Bu tələbata münasib olaraq suyun keyfiyyəti aşağı düşür, çirklənmə dərəcəsi artır. Adam başına düşən suyun miqdarına görə Moldova (0,2) və Özbəkistan (0,9 km3 ) ən aşağı yerləri tuturlar. Ümumiyətlə, suların təminat dərəcələri müxtəlifdir. Şum əkinləri altında əkin sahələrinin artırılması yalnız suvarmadan geniş istifadə vasitəsilə mümkündür. Hazırda Afrikanın, Cənubi Amerikanın və Avstraliyanın bir çox məhsul verməyən əraziləri suvarma nəticəsində yüksək məhsul verə bilər. Çay sularından tam səmərəli istifadə olunarsa Qanq və Braxmaputranın cənub axarlarında əkin sahələrini iki dəfə, cənubi Avstraliyada isə, dörd dəfə artırmaq mümkündür.

Suvarma əkinçiliyi sudan istifadə edən sahələrlə müqayisədə birinci yeri tutub və tutacaq. Urbanizasiya prosesi daha çox təsərrüfat – məişət sularının istifadə olunması ilə müşahidə olunur. Ərazidə içməli suyun qeyri-bərabər paylanması sənayenin, şəhərin, kənd təsərrüfatı müəssisələrinin və ümumiyyətlə iqtisadiyyatın inkişafı, “su aclığına” və su çatışmazlığına səbəb olur. Məsələn, ABŞ-da 1900-cu ildə bütün təsərrüfat sahələrilə içməli su ehtiyatının (öz ərazilərində) 6%-ni, 1960-cı ildə 27%-ni, 1980-ci ildə isə 50% istifadə olunub. İçməli suyun çatışmaması bir çox regionlarda, ölkələr arasında ziddiyyətlərə səbəb olmuşdur. Məsələn, uzun illərdir ki, ABŞ-la Meksika arasında sərhəd çaylar olan Kolorado və Rio-Qrande, Pebjuanın bölüşdürülməsi üstündə mübahisələr gedir. Türkiyə ilə Suriya arasında Fərat çayının suyundan istifadə də belə mübahisələr olmuşdur

Mənbə
https://behruzmelikov.files.wordpress.com/2013/01/ekologiya.pdf