Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu azərbaycan folkloru antologiyasi (Cəbrayıl, Ağdam, Laçın, Qubadlı, Zəngilan, Ağcabədi və Kəlbəcər rayonlarından toplanmış folklor nümunələri) baki – “Nurlan“ – 2012

VERGİLİ ADAMLAR HAQQINDA
I mətn

Qurban olduqlarımız Sonaya vergi vermişdilər. Qurban olduqlarımız hər axşam gəlirmiş, oyadırmış, deyirmiş, dur otur. Bı da yetim uşaqmış, qız uşağıymış. Oyadırmış, bir istəkan çay içirmiş. Yarısın özü içirmiş, yarısın da ona verirmiş, konfet də verirmiş. Bu vergiymiş dana. Kəndirbazdığı, pəhləvannığı Sonuya örgədirmiş. Sona da gejələr evlərində kəndirbazdıx eliyir, görüm eliyə bilir, ya yox. Bı işdərin hamısı gejələr olurmuş, gejələr gəlirmiş. Gözə görünməzlər bir gejə də gəlib Sonaya deyir ki, mən sənə pəhlivannıx da vermişəm. Daş var, gedəh o daşı aşır. Sona deyir ki, mən qız uşağıyam, mənim güjüm var ki? Əlini daşa belə eləyən kimi daş aşır, yumalana-yumalana gedir. Qurban olduxlarımın güjü ilə dana. Ondan çöpçıxaran, ilan tutan, ilan ovsunnayan oldu. O olan yerdə ilanı öldürmək olmazdı. Bir dəfə də gözəgörünməz qüvvə gejə quş donunda gəlib yuxuda Sonaya deyif ki, dur ayağa, geyin, səni aparıram Misir şəhərinə. Quş kimi uçub, Misir şəhərinə aparır. Şəhəri göstərib Sonanı gejə qaytarıb gətirir. Özü də Sonanın yerini açırmış, deyirmiş ki, yat. Bax, Allaha and olsun, Sona vergini götürmürmüş. Götürməyəndə də bir şillə vırıb bına. Üç il, dörd il yatıf. Qurban olduğum deyif ki, götürməlisən. Hamı ona inanırdı, onun ayağına gedirdi. Amma Sona vergini götürənə qədər heç kimə deməyif ki, mənə vergi verillər. Çünki qurban olduxlarım Sonaya yuxuda deyiflər ki, vergini qəbul eliyənnən sora vergili olduğunu deyərsən.

II mətn

Mənim anam özü nağıl eliyirdi ki, yatmışdım. Yuxuda gördüm ki, iki künbəzin arasındayam. Deyir, gördüm ki, bir ağacı künbəzin bı tərəfindən, birini də o tərəfindən basdırdılar. Sora ora ip bağladılar. Tutdular əlimdən ki, sən dur bının üsdünnən yeri. Deyir, dedim ki, mən onun üsdünnən yeriyə bilmərəm axı. Şilləynən məni vırdılar ki, yeriyəssən. Nəysə, anam yerimir ordan. Bəlkə də yerisəydi, kəndirbaz olardı. Götürmüyf da. Anam deyir ki, bı səfər mis qabda buğdanı qoydular. Bı səfər bir uşağı mənim qucağıma verdilər ki, bəs bu uşağın boğazında buğda qalıf, buğdanı çıxart. Deyir, dedim ki, nətər çıxardım? Dedilər ki, üfür, əlinnən əllə. Anam genə deyif ki, yox, bacarmaram. Onnan sora anamı vergini götürmədiyinə görə vırıflar. Anam neçə il xəstə qaldı. Ona əzap verdilər. Həmməşə də canı ağrıyardı. Anama vergini gəlin xeylağı olanda verirmişlər.