Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu azərbaycan folkloru antologiyasi (Cəbrayıl, Ağdam, Laçın, Qubadlı, Zəngilan, Ağcabədi və Kəlbəcər rayonlarından toplanmış folklor nümunələri) baki – “Nurlan“ – 2012

134. QAÇAQ İLDIRIM
I mətn

Bizim qonşu Müsurmannar kəndində İldırım addı bir qaçax oluf. Onu Bağırov güllələdif. Çox adamları öldürüf. Amma arvadpərəsf oluf. Qarabağda Uğurru bəy oluf, məşhur bəy oluf. Uğurru bəynən dost imiş. Bir gün Uğurru bəy gəlif ki, İldırım, bu hökumət gəlif məni gülləliyəjəh. Məni apar Arazdan keçirt gedim İrana (Hələ orasın deyim ki, bir dəfə Xannı gəlir Uğurrunun yanına. Deyir, Xannı, nə gəzirsən? Deyir ki, taxıl alajam. Deyir, bir araba taxıl yığın, Xannının şəxsiyyətinə bağışdadım, aparsın. Heylə yaxşı adam imiş). İldırım da çox adam öldürüfmüş. Bajısın ərin öldürüf, bajısın oğlun öldürüf. Elə çatanı vururmuş. Bunu qoyullar Turşsuda milis rəisi. Gedir Uğurrunu gətirir, aparır təhvil verir Qaçax Qəbilə. Deyir, Qəbil, bir xurcun qızıl, beşatılan, at sənin, bunu Arazın qırağında vur, arvadın da mən alajam. Qəbil amma qeyrətdi adam imiş. Aparanda deyir, Uğurru, get, bir də geri qayıtma. Deyir, niyə? Deyir, qayıtma da. Deyir, səbəbin de da görüm. Deyir, bax vəzyət belədi. Qayıdan kimi İldırım səni vurajax. Qayıtma. Deyir, Uğurru atdan sıçradı düşdü, atın cilovun keçirdi yəhərin qaşına, beşatılanı da taxdı yəhərin qaşına, dedi:

– Bala, bir xurcun da qızıldı, götür get.

Qəbil deyir, ay kişi, ves Qarabağ saa neynədi ki, bir xurcun qızıl maa neyniyə? Atını min get, amma qayıtma. Neyniyif, genə də heş nə götürmüyüf. Heylə Qəbil keçirif onu. İldırım da bunun arvadını alıf.

Bağırov bunu eşidif, gəlif Şuşaya. Şuşada milis sistemini çağırıf. Bu İldırımı heş cürə tutmağ mümkün deyil ey. Kopoğlu çıxanı vurur. Bunnara deyir ki, bir-bir formanı dəyişirsiz. O otağda soyunun təhvil verin, keçin bu otağda təzə forma geyinin çıxın. Beş-onu gedir. Növbə İldırıma çatır. İldırım soyunuf bu otağa keçəndə tutullar. Gəlif deyif, İldırım sənsən? Deyif ki, əllərimi aç, beşatılanı ver maa, gör mənəm, mən deyiləm. Amma mən indi İldırım deyiləm. Çox sözdən sora deyif ki, İldırım, neçə adam öldürmüsən? Deyif, Bağırov, bu şəhadət barmağımnan yetmiş beşin. Yəni gülləynən yetmiş beşin vurmuşam. Deyir, onun yetmiş beşin də bağışdadım saa. Uğurru bəyin arvadını aldığına, bu binamısdığına görə səni güllələdəjəm. Elə orda da güllələdif.
II mətn

İldırım çar hökumətinə qarşı qaçaxlıx edib. Xalq Cümhuriyyəti qurulanda çıxıf üzə. Sora da onu milis rəisi qoyuflar.

Bir dəfə bajısı oğluna deyif ki (bajısının ərin vurmuşmuş gülləynən), gedif o kəntdə filankəsi öldürüf gələ bilərsən? Deyir, dayı, niyə öldürmürəm, nə çətin şeydi? Deyir, get bu gejə onu öldür gəl görüm. Gejə gedif öldürüf gəlif. Səhər hay düşüf ki, filankəsi bu gejə vuruflar. Bajısı oğlunu çağırıf elə ordaca öldürüf. Deyif, bunun əli tüfəng tutdu, atasını güllələmişəm, sora məni gülləliyəjək.