Ayni o’zgarishlar nafaqat iste’mol sektoriga, balki mamlakat iqtisodiyotining o’sishiga sabab bo’lmoqda. Xususan: 2018-yilda yalpi ichki mahsulot hajmi 407,5 trln so`mni tashkil etdi

1-rasm. Asosiy turdagi tovarlar guruhi narxlarining o`zgarishi va ularning umumiy INI o`sishiga ta’sir ulushi.⁵

1-rasmda keltirilgan ma’lumotlar shuni ko`rsatadiki, o`tgan 2018-2019-yillar davomida umumiy narxlar o`sishiga ta’sir darajasi bo`yicha eng yuqori ustunlik oziq- ovqat mahsulotlari hissasiga to`g`ri kelgan.

Iste’molchi didining uning tanloviga ta’siri.

Biror mahsulotga iste’molchi dididagi ijobiy o`zgarish ro`y bersa, narxning tegishli darajasida unga bo`lgan talabi ortadi. Iste’molchi didiga salbiy ta’sir ko`rsatadigan holatlar uning talabining qisqarishiga olib keladi.

Iste’molchi daromadining uning tanloviga ta’siri.

Iste’molchi tanloviga ta’sir etuvchi eng muhim omillardan biri bu uning daromadi hisoblanadi. Iste’molchi qanchalik sifatli yoki ko`p miqdordagi tovarlarni xarid qilishni istamasin uning tanlovi eng avvalo uning daromadiga bog`liq bo`ladi. Iste’molchining daromadi qanchalik ko`p bo’lsa, uning tovarlarni xarid qilish qobiliyati ham shunchalik yuqori bo`ladi.

2-rasm. 2019-yilning yanvar-sentyabr holatiga hududlar bo`yicha aholi umumiy daromadlari tarkibi.⁶

Iste’molchini tanloviga uning oylik kirimi qanday ta’sir ko`rsatishini ko`rib chiqaylik. Aytaylik, iste’molchi tanlovi o`sib bormoqda. Yirikroq daromad evaziga, iste’molchi ikkala tovar (Pepsi va pitsa)dan ko`proq xarid qila oladi. Kirimdagi o`sish 8-chizmada ko`rsatilgandek, tashqi tomondan budjet sig`imini siljitadi.