Aylanma harakat Chiziqli tezlik Burchak tezligi

Chiziqli tezlik
Chiziqli tezlikga misollar
1)Yer radiusi 6400 km. Yerning o’z o’qi atrofida aylanishidagi ekvatoridagi nuqtaning chiziqli tezligi qanday?
Berilgan Formulasi Yechilishi
R=6400 km v = T = v = = 465
t= 24 soat S = 2πR v =
n=1
v-?
2) Elektrovoz g’ildiragining diametri 1m bo’lib, u 1minutda 300 marta aylansa, poezd g’ildiragining chiziqli tezligi qanday bo’ladi? (π = 3 deb hisoblang)
Berilgan Formulasi Yechilishi
d=1 m R=0.5m v = T = v = = = 15
t= 1 min = 60s S = 2πR v =
n=300
v-?
3) Yer suniy yo’ldoshining orbitasi radiusi 4 marta ortganda uning aylanish davri 8 marta ortadi.Bunda yo’ldoshning harakat tezligi necha marta kamayadi.

Berilgan Formulasi Yechilishi
v = T =
S = 2πR v =
Javob: 2 marta kamayadi

4)Yerning sun’iy yo’ldoshi orbitasining radiusi 9 marta ortganda uning aylanish davri 27 marta ortadi. Bunda yo’ldoshning orbita bo’ylab harakat tezligi qanday o’zgaradi?

Berilgan Formulasi Yechilishi
v = T =
S = 2πR v =
Javob: 3 marta kamayadi

Burchak tezligi

Burchak tezliklariga misollar

1)Vagonning relsga nisbatan tezligi 72 km/h bo’lsa, uning diametric 40sm bo’lgan g’ildiragining burchak tezligi qanday (rad/s)
Berilgan Formulasi Yechilishi
v= 72 km/s = 20m/s v = T = = v= =
d=40sm R=20sm S = 2πR v = v= = 100 rad/s

2) Avtomabilning tezligi 72 km/h bo’lsa, uning diametri 62sm bo’lgan g’ildiragining burchak tezligi qanday (rad/s)
Berilgan Formulasi Yechilishi
v= 72 km/s = 20m/s v = T = = v= =
d=62sm R=31sm S = 2πR v = v= = 64.5 rad/s

3) 1 rad/s burchak tezlik bilan aylanma harakat qilayotgan karuseldagi qizcha tezligining modulini toping (m/s). Aylanish oqidan qizchagacha bo’lgan masofa 2m.
Berilgan Formulasi Yechilishi
= 1 rad/s v = T = = v= 1 rad/s × 2m= 2 m/s
R=2 m S = 2πR v = v=

4)Burchak tezligi 3.14 rad/s bo’lgan charx toshi 2 s ichida qanday burchakka buriladi?
Berilgan Formulasi Yechilishi
= 3.14 rad/s = φ = = 6.28 rad
t= 2 s φ = φ = 2π rad = 360٭


Foydalanilgan adabiyotlar

1. P. Habibullayev, A. Boydedayev, A. Bahromov, M. Yo‗ldosheva ―Fizikadan umumta‘lim maktablari uchun darslik‖. G‗afur G‗ulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi. Toshkent—2010.160 bet

2.B.F.Izbosarov, I.R.Kamolov. Mexanika va molekulyar fizikadan laboratoriya ishlari. Aloqachi. Toshkent, 2006yil.
3. B.F.Izbosarov, I.R.Kamolov. Mexanika. Lider-Press. Toshkent. 2009yil.