Kanal sathidagi VPN OSI modelining kanal sathida ishlatiluvchi VPN vositalari uchinchi (va yuqoriroq) sathning turli xil trafigini inkapsulatsiyalashni ta’minlashga va "nuqta-nuqta" tilidagi virtual tunnellarni (marshrutizatordan marshrutizatorga yoki shaxsiy kompterdan lokal hisoblash tarmog‘ining shlyuzigacha) qurishga imkon beradi.
Tarmoq sathidagi VPN. Tarmoq sathidagi VPN-mahsulotlar IPni IPga inkapsulyatsiyalashni bajaradi. Bu sathdagi keng tarqalgan protokollardan biri SKIP protokolidir. Ammo bu protokolni autentifikatsiyalash, tunnellash va IP-paketlarni shifrlash uchun atalgan IPSec(IPSecurity) protokoli asta-sekin surib chiqarmoqda.
Seans sathidagi VPN Ba’zi VPNlar "kanal vositachilari" (circuit proxy) deb ataluvchi usuldan foydalanadi. Bu usul transport sathi ustida ishlaydi va har bir soket uchun alohida trafikni himoyalangan tarmoqdan umumfoydanuvchi Internet tarmog‘iga retranslyatsiyalaydi. (IP soketi TCP-ulanishning va muayyan port yoki berilgan port UDP kombinatsiyasi orqali identifikatsiyalanadi. TCP/IP stekida beshinchiseans sathi bo‘lmaydi, ammo soketlarga mo‘ljallangan amallarni ko‘pincha seans sathi amallari deb yuritishadi.)
Tavsiya etiladigan adabiyotlar ro‘yxati:
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016 yil 5 oktyabrdagi "Tadbirkorlik faoliyatining jadal rivojlanishini ta’minlashga, xususiy mulkni har tomonlama himoya qilishga va ishbilarmonlik muhitini sifat jihatidan yaxshilashga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida"gi Farmoni
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi “O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasi to‘g‘risida”gi PF-4947-sonli Farmoni.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017 yil 8 sentyabrdagi “O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirishni qo‘llab-quvvatlash davlat jamg‘armasi faoliyatini tashkil etish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi 704-son Qarori.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 19 iyundagi “Biznesning qonuniy manfaatlari davlat tomonidan muhofaza qilinishi va tadbirkorlik faoliyatini yanada rivojlantirish tizimini tubdan takomillashtirishga doir chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi PF-5087-sonli Farmoni.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 18 apreldagi
“O‘zbekiston Respublikasi Xususiylashtirilgan korxonalarga ko‘maklashish va raqobatni rivojlantirish davlat qo‘mitasi faoliyatini tashkil etish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-2897-sonli qarori
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 27 iyuldagi “Tadbirkorlik sub’ektlarining huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PF-5490-son farmoni.
«YOshlar - kelajagimiz» Davlat dasturi to‘g‘risida O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti SH.Mirziyoevning 2018 yil 27 iyundagi5466-sonli Farmoni.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti SH.Mirziyoyavning 2018 yil 7 iyundagi “Har bir oila-tadbirkor» dasturini amalga oshirish to‘g‘risidagi PQ-3777-sonli Qarori.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti SH.Mirziyoevning 2018 yil 14 iyuldagi «Aholi bandligini ta’minlash borasidagi ishlarni takomillashtirish va samaradorligini oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi PQ-3856-sonli Qarori.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 22 yanvardagi “2017-2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasini «Faol tadbirkorlik, innovatsion g‘oyalar va texnologiyalarni qo‘llab-quvvatlash yili»da amalga oshirishga oid davlat Dasturi to‘g‘risida”gi PF-5308-sonli Farmoni.
S.S.Qosimov. Axborot texnologiyalari. O‘kuv ko‘llanma. - Toshkent. "Aloqachi", 2006.
Axborot texnologiyasi. Axborotlarni kriptografik muxofazasi. Ma’lumotlarni shifrlash algoritmi” O‘zbekiston Davlat standarti. O’zDSt 1105:2006
Abduqodirov A.A., Hayitov A.G‘., SHodiev R. Axborot texnologiyalari fanidan o‘quv plakatlar to‘plami.- T.: TDPU, 2002.- 34 b.
Aripov M., Begalov B., Begimqulov U., Mamarajabov M., Axborot texnologiyalari. O‘quv qo‘llanma – T.: “Noshir”, 2009-368 b.
Aripov M.M., Muhammadiev J.O‘. Informatika, informastion texnologiyalar: OO‘YU talabalari uchun darslik.- T.: Navoiy nomidagi O‘zbekiston Milliy kutubxonasining bosmaxonasi, 2004.-276 b
