Axborot va kodlash nazariyasi asoslari

Tranking aloqada kodlash usullari. APCO 25 standarti raqamli tranking aloqada kodlashning asosiy usullari quyidagilar hisoblanadi:

• 
  blokli kodlash;
  
• 
  panjarali kodlash;
  
• 
  ketma-ketlik.
  

Axborotni blokli kodlashda tahrirlovchi kodlarning quyidagi turlari qo‘llaniladi:

• 
  Xemming kodlari;
  
• 
  Rid-Solomon kodlari;
  
• 
  Goley kodlari;
  
• 
  aniqlikni nazorat qiluvchi davriy kodlar (CRC-kodlar).
  

Xemming kodlari nutqli xabarlarni kodlashda qo‘llaniladi (nutqli kadrlar, shifrlashning sinxron so‘zlari, aloqa kanalini boshqaruv nutqlari).

Rid-Solomon va Goley kodlari esa xabar muqaddimasi uchun;

Aniqlikni nazorat qiluvchi davriy kodlar (CRC-kodlar) esa asosan ma’lumotlarni kodlash uchun qo‘llaniladi va polinom ko‘rinishida tasvirlangan chiquvchi axborot blokini kelib chiqadigan polinomga taqsimlash, mod2 bo‘yicha aniq bir inversli polinomga ko‘paytirish natijasini ayirish yo‘li bilan shakllanadi.

Masalan, axborot nutqlarini kodlash uchun RS kodlarining (36, 20, 17), (24, 16, 9) va (24, 12, 13) parametrli 3 turi qo‘llaniladi. Ularning barchasi qisqartirilgan hisoblanadi va 63 yo‘l uzunlikdagi koddan ko‘proq axborotli belgilarni ayirishdan xosil bo‘ladi.

ARSO 25 dagi blokli kodlash tizimli hisoblanadi, ya’ni, kodli so‘zning birinchi k belgisi axborot belgisining takrorlanishini aks ettiradi, oxirgi (n - k) belgilar tekshiruvchi hisoblanadi.

ARSO 25 standartida Goley kodlarining 3 turi qo‘llaniladi:

• 
  Goleyning (23, 12, 7) parametrli strandart kodlari;
  
• 
  (24, 12, 8) kengaytirilgan;
  
• 
  (18, 6, 8) qisqartirilgan.
  

Goleyning standart kodi o‘sib boruvchi polinom bilan generatsiyalanadi:
G(x)=x¹¹+x¹⁰+x⁶+x⁵+x⁴+x³+x²+1,

bunda, sakkizlik ko‘rinishidagi qaydda 6165 soni bilan aks ettirish mumkin.