Axborot va kodlash nazariyasi asoslari

Telekommunikatsiya tizimlarida ishonchlilikni oshirishdagi choralar va usullar. Telekommunikatsiya tizimlarida ishonchlilikni pasayish sabablarini quyidagicha izohlash mumkin:

- diskret kanalning AChX, FChX va boshqa parametrlariga qo‘yilgan talab bajarilmaganligi;

- diskret kanalda qisqa vaqtli va impulsli shovqinlar mavjudligi;

- uzatish darajasi moslashmaganligi;

- chastotalarning surilishi va b.

Ishonchlilikni oshirish usullarini shartli ravishda 3 guruxga bo‘lish mumkin:

I gurux – ekspluatatsiya va profilaktika aloqa kanallarining sifat ko‘rsatkichlarini oshirishga yo‘naltirilgan. Bu usul foyda bermasa xech bo‘lmaganda, diskret xabarlarni uzatishda xosil bo‘ladigan xatolar sonini kamaytirish, shovqin va so‘nishlarni kamaytirish mumkin.

II gurux – diskret xabarlarni uzatishda birlik elementlar shovqinbardoshliligini oshirishga yo‘naltirilgan choralar:

- amplituda o‘zgarishi signal/shovqin o‘sishi natijasida uning nisbatini ham o‘sishi;

- foydali signal spektr chastotasi yoki uzunligi;

- signallarni qabul qilishda rivojlangan va shovqinbardosh modulyatsiya usullarini ishlatish.

Shuni esdan chiqarmaslik kerakki, xabarlarni uzatishda ishonchlilikni oshirish usullarini xammasi shovqinbardosh usullarda uzatish uchun ayrim xarajatlarga ega.

III gurux – diskret xabarlarni uzatishda ishonchlilikni oshirish uchun qabul qilingan xabarlarda xatoliklarni aniqlash va xatoliklarni to‘g‘irlash kiradi. Bu usullarni teskari aloqasiz tizim va teskari aloqali tizim tashkil qiladi.

Zamonaviy telekommunikatsiya tizimlari ularga xalaqitlar, shovqinlar ta’sir qilganda ham, o‘zlarining sifatli ishlash qobiliyatlarini yo‘qotmasliklari lozim. Shuning uchun axborotlarni kodlashda shovqinbardosh kodlar ishlatiladi.