Axborot tizimlari nazariy asoslari magistratura mutaxassisliklari uchun o

Tadbiq  qilish  sohasi  bo‘yicha  axborot  tizimlarini  shartli  ravishda 
to„rtta guruhga bo„lish mumkin: 
 tranzaksiyalarga ishlov berish tizimlari; 
 qaror qabul qilish tizimlari; 
 axborot-ma‟lumot tizimlari; 
 ofis axborot tizimlari. 
Tranzaksiyalarga ishlov berish tizimlari berilganlarga ishlov berish 
tezligi bo„yicha paketli va tezkor axborot tizimlariga bo„linadi. Tashkiliy 
boshqaruv  axborot  tizimlarida  ihtiyoriy  vaqtda  predmet  sohasining 
dolzarb (aktual) holatini tasvirlash uchun tranzaksiyalarga tezkor ishlov 
berish  rejimi  –  OLTP  (OnLine  Transaction  Processing)  ustunlik  qiladi, 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

 
32 
 
paketli  ishlov  berish  chegaralangan  qismni  egallaydi.  OLTP  tizimlari 
uchun  buyurtmalar,  to„lovlar,  so„rovlar  va  boshqalarda  muhim 
ahamiyatga ega bo„lgan sodda tranzaksiyalar doimiy oqimi xarakterlidir. 
Ular uchun muhim talablar quyidagilardan iborat bo„lishi mumkin: 
 tranzaksiyalarga ishlov berishdagi yuqori samaradorlik; 
 telekommunikatsiya orqali berilganlar bazasiga masofaviy 
kirishda axborotni ishonchli yetkazib berish. 
Qaror  qabul  qilish  tizimlari  –  DSS  (Decision  Support  System) 
axborot  tizimlarining  boshqa  turini  ifodalaydi.  Uning  yordamida 
yetarlicha  murakkab  so„rovlar  turli  kesimlarda:  vaqt,  geografik  va 
boshqa ko„rsatkichlar bo„yicha tanlab olinadi va tahlil qilinadi. 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

 
33 
 
Axborot-ma’lumot  tizimlari  keng  sinfi  gipermatnli  hujjatlar  va 
mul‟timediaga asoslangan. Bunday axborot tizimlari Internet tarmog„ida 
keng rivojlangan. 
Ofis axborot tizimlari sinfi qog„ozli hujjatlarni elektron ko„rinishga 
o„tkazishga,  ish  yuritishni  avtomatlashtirish  va  hujjat  almashinuvini 
boshqarishga asoslangan. 
Katta axborot tizimlari, ko„pincha, barcha guruhni o„z ichiga oladi. 
Bundan  tashqari,  korxona  doirasidagi  korporativ  axborot  tizimlari 
odatda  turli  sohalarda  tadbiq  qilinadigan  bir  qator  sistema  ostlaridan 
tashkil topadi.