Axborot texnologiyalari texnikumi

Xavflarning nomenklaturasi - xavfning muayyan belgisi, xususiyatiga ко`ra sistemaga solingan nom yoki so`zlar ro`yxatini anglatadi.
Masalan, tibbiyotda qo’llaniladigan dori-darmonlar (xavf) nomenklaturasi bir muncha to’liq tuzilgan. Jumladan, Antibiotiklar: TETRASIKLIN, AMPITSILIN, OKSOSILIN, RIOTSILIN, SEFAZOLIN, SEFAMIZIN va boshqalar. Yoki ko’z dorilari: PILOKARPIN, ALBUTSID. Yoki to`qimalardagi og`riqni qoldiruvchi surtmalar: Kapsikam, Fenalgon, Leotongel, Fastumgel, Dolgit


Xavf identifikatsiyasi

Identifikatsiya – so`zi o`rganish, isbotlash, tasdiqlash, ma`nolarini anglatadi. Masalan, dorishunoslikda birorta dori-darmonni to`liq identifikatsiya qilmasdan turib, uni kasallarga tavsiya etib bo`lmaydi. Jumladan, antibiotiklar sinfiga kiradigan ampitsilin dorisini tarkibi, kimyoviy tuzilishi va hususiyatlari isbotlanishi zarur.

Demak, xavflarni o`rganishda xavf-sabab-oqibat tushunchalari bir-biri bilan bog`liqlikda bo`ladi.

Mana shu uchchala tushunchalar ko`ngilsiz hodisaning asosiy ko`rsatkichlari hisoblanadi. Ko`ngilsiz hodisaning oqibatlari turli ko`rinishda bo`ladi.

Misolda oqibat havo transportini yaroqsiz holga kelishi, odamlarning turli darajada jarohat olishi, o'lim bo`lishi yong`in chiqishi, portlash yuz berishi, buzilishlar, atrof-muhitni zararlanishi va boshqa ko'ngilsiz hodisalar kiradi. Yoki:

ATMOSFERA HAVOSIGA TA’SIR ETUVCHI
OMILLAR.

Yer shari asosan bir necha kontsentrik qobiqlardan iborat bo’lib, uning zichligi sirtidan markaziga qarab oshib boradi. Bu qobiqlar yig’indisi geosfera deb ataladi.

Geosfera o’z navbatida atmosfera, gidrosfera, biosfera va litosfera deb ataluvchi qobiqlardan iborat. Yerning markaziy qismi yadro deb ataladi

Atmosfera tuzilishi



Atmosfera – yerning gazsimon qobig’I bo’lib, hayot uchun zarur bo’lgan birlikdir. Atmosfera yer po’stiga fizikaviy, kimyoviy, biologik ta’sir ko’rsatadi va yer yuzasida issiqlik, namlikni tartibga solib turadi. Atmosfera yerning himoya qobig’idir. Chunki, u tirik organizmlarni turli ultrabinafsha nurlar va koinotdan tushadigan meteoritlarning zararli ta’siridan himoya qiladi. Atmosfera bo’lmaganda edi, yer yuzasida ham Oydagi kabi hayot bo’lmas edi.Yer yuzasi kunduzi 1000 darajagacha qizib, kechasi esa – 1000 darajagacha sovigan bo’lar edi.
Havo qobig’i asosan azot (78,09 %) – N₂; kislorod (20,95 %) – O₂ dan iborat bo’lib, ular atmosfera gaz tarkibining 99% ini tashkil etadi, qolgan 1% i esa boshqa (argon - 0,93%; karbonat angidrid (CO₂) - 0,03%; neon, vodorod, geliy, kripton, ksenon va boshqalar) gazlardir. Gazlarning biri ko’payib, ikkinchisi kamayib ketishi tirik mavjudot hayotini muvozanatdan chiqarib yuboradi va halokatga olib borishi mumkin. Atmosferadagi Azot asosan yerdagi mikroorganzmlar faoliyati natijasida yuzaga kelib, biologik jarayonlarda unchalik ahamiyat kasb etmaydi. Yerdagi tog’ jinslarida mujassamlashgan azot atmosferadagi azotga qaraganda 50 baravar ko’pdir.

Atmosfera changlari havo qobig’ining ajralmas qismidir. Juda mayda zarrachalar organik va noorganik jarayonlar natijasida hamda tog’ jinslari va tuproq qatlamining yemirilishi (nurashi), vulqon hodisalari, o’rmon, dasht va torf yong’inlari, dengiz suvining bug’lanishi oqibatida paydo bo’lgan. Atmosferada juda ko’p miqdorda kosmik changlar bo’lib, yer yuzasiga yiliga 2-5 mln.tonna kosmik chang tushadi.