Axborot texnologiyalari, tarmoqlar va telekommunikatsiyalar

Kalit so‘zlar: 
Spektroskop, Difraksion panjara, Detektor, Optik sxema, 
Elektromagnit to‘lqin. 
Kirish: 
Optik spektrlar yorug‘likni spektral qismlarga ajratish uchun 
yaratilgan. Optik spektrlarning ishlash prinsipiga ko‘ra 5 turi mavjud: 
Infraqizil;Atom yutilishi va atom emissiyasi; Floresan rentgen nurlari; Mass- 
spektrometrlar; Furye spektrometrlari. 
Spektroskop (yunoncha soʻzdan olingan bo‘lib — qaramoq, qarayman) — 
nurlanish spektrini vizual kuzatish uchun mo‘ljallangan optik qurilma. Kimyo, 
metallurgiya va boshqa fanlardagi tadqiqotlarda moddalarni tezkor sifatli spektral 
tahlil qilish uchun ishlatiladi.[1] 
Spektrni parchalash usuliga ko‘ra, bu qurilmalar: 
Diffraksion. 
Aralashuv. 
Prizmatik. 
Ishlash printsipiga ko‘ra, spektrometrlarning turlari quyidagilarga bo‘linadi: 
Infraqizil. 
Atom yutilishi va atom emissiyasi. 
Floresan rentgen nurlari. 
Mass-spektrometrlar. 
Furye spektrometrlari.[2] 

---

International scientific conference "INFORMATION TECHNOLOGIES, NETWORKS AND 
TELECOMMUNICATIONS" ITN&T-2022 Urgench, 2022y April 29-30 
418 
Infraqizil spektrometr - moddalarning infraqizil yutilish, uzatish yoki aks 
ettirish spektrlarini qayd qilish uchun qo‘llaniladi.[3] 
Atom emissiya spektroskopiyasi (spektrometriya), AES yoki atom emissiya 
spektral tahlili gaz fazasidagi erkin atomlar va ionlarning emissiya spektrlarini 
o‘rganishga asoslangan elementar tahlil usullari majmuasidir. Odatda, emissiya 
spektrlari eng qulay optik to‘lqin uzunligi ~200 dan ~1000 nm gacha bo‘lgan 
diapazonda qayd etiladi.[4] 
Rengen floresans spektrometri – elementar tahlili yordamida moddaning 
tarkibini aniqlash uchun ishlatiladigan qurilma.[5] 
Mass-spektrometriya (mass-spektrometriya analizi) - moddani o‘rganish va 
aniqlash usuli bo‘lib, undagi turli komponentlarning (izotop, elementar yoki 
kimyoviy tarkibi) kontsentratsiyasini aniqlash imkonini beradi. O‘lchov uchun 
asos komponentlarning ionlanishi bo‘lib, bu komponentlarni ularni tavsiflovchi 
massa-zaryad nisbati asosida jismoniy ajratish va ion oqimining intensivligini 
o‘lchash orqali fraktsiyani alohida hisoblash imkonini beradi. [6] 
Furye spektrometri - bu gaz namunasidagi moddalar tarkibini miqdoriy va 
sifat jihatidan tahlil qilish uchun ishlatiladigan optik qurilma.[7]