Axborot kutubxona katalogi va fondi

Mualliflar kompleksi, 
deb  aytilishi bejiz emas, 
chunki  boshqa  hech  bir  an ’anaviy  katalogda  kutubxona  fondining 
m azm uni  bu  katalogchalik  ochib  berilmagan.  Asarlari  fondda 
mavjud  bo‘lgan  m ualliflarning  hammasi  alfavit  katalogida  aks  et- 
tirilavermaydi,  shuning  uchun  «mualliflar  kompleksi»  term inini 
shartli  deb  tushunm oq  kerak.  To‘rt  va  undan  ortiq  m ualliflar  to-
1  Ganiyeva  B.  Hujjatlarga  analitik-sintetik  ishlov  berish:  Sistemali
 
katalog..—Т.,  2010.16-b.
12

---

monidan  yozilgan  kitoblarni  tasvirlashda  qo‘shimcha  tasvir  sifati­
da,  odatda,  birinchi  m uallif familiyasiga  qo‘shimcha  tasvir beradi.
To‘plam,  asarlar,  ilm iy  ishlarga  kiritilgan  maqolalardagi  bar­
cha  m ualliflarning  ism i-shariflari  aniq  ko‘rsatilmaydi.  Alfavit 
katalogining  m a’lum ot  beradigan  vazifalari  bosh  (asosiy)  alfavit 
katalogi yordam ida  am alga  oshiriladi.  K utubxonalarni komplekt- 
lash,  qancha  kitob  borligini  va  necha  nusxada  ekanligini  tek­
shirish  zarur  bo‘lganda,  yangi  kitoblarga  ishlov  berish,  biblio­
grafik  qo‘llanm alarni  tuzishga  aloqador  har  qanday  m a’lum otlar 
ana  shu  bosh  (asosiy)  katalogdan  olinadi.
Alfavit  katalogi  resurslarni  targ ‘ibot  qilish  vositasi  bo‘lib,  u 
xizm at  qilish  va  kitobxonlarga  o ‘zlarini  qiziqtirgan  asarlarini 
topishlarida  yordam  berish  va  shu  orqali  ayrim  darajada  yangi 
qiziqishlarini  uyg‘otishi  m um kin.
Kutubxona  fondini  m ualliflar  tarkibi  bo‘yicha  ochib  berish 
qim m atli  aham iyatga  ega.  Alfavit  katalogining  asosiy  xususi­
yati  -   u   bilan  ishlashning  oddiyligidir.  Qidirilayotgan  resurs 
haqidagi asosiy bibliografik m a’lum otlarni bilish,  alfavit katalogi- 
dan  u n i  topish  uchun  yetarlidir.  Kitobxon  resurs  haqida  zarur 
m a’lum otlarni  bilm asa  ham   yordam chi  tasvir  va  yordam chi  kar­
tochkalar  vositasida  un i  topa  olishi  m um kin.  Yo‘naltiruvchi  va 
m a’lum ot  beruvchi  kartochkalar  yordam chi  kartochkalarga  ham  
taalluqlidir.  Yordamchi  kartochkalar,  yordam chi  tasvirlardan jid- 
diy  farq  qiladi,  chunki  ularda  bibliografik  tasvir bo‘lmaydi* va  bi- 
ror  muayyan  nashrga bog‘liq  emas.
Yo‘naltiruvchi  (ссылочные)  kartochkalar ikki  turga bo‘linadi.
1.  U m um iy  kartochkalar.
2.  Xususiy kartochkalar.
U m um iy  yo‘naltiruvchi  «qarang» 
(
c m
.) 
so‘zi  —  kitobxonni  rad 
etilgan m uallif familiyasi yoki m uassasa nom idan tasvir sarlavha- 
sida  qabul  qilingan  formaga  yo'llaydi1.
Ayrim  m ualliflar  o ‘z  asarlarini  haqiqiy  familiyalari  ostida, 
boshqalari  esa bir  yoki  bir  necha  taxallus  ostida  nashr  ettiradilar. 
Ayrim lari  esa  asarlarini  ham   fam iliyalari  bilan  ham   taxalluslari