Axborot kutubxona katalogi va fondi

3-shifr  indeks 
yoki  tokcha  indeksi  resursni  tokchalarga 
joylashtirilishi  lozim  bo‘lgan  bo‘limni  bildiradi.  Shifr  indeksi  2 
qismdan  iborat  — bo'lim   indeksi  va  muallif (muallif)  belgisidan. 
M uallif belgisi  muallif jadvallariga  muvofiq  familiyasining  dast­
labki bo‘ginlari yoki  sarlavhaning birinchi  so‘zi bilan belgilanadi. 
M uallif belgilari  resurslarning  bir  bo‘lim  ichiga  alfavit  tartibida 
joylashtirishni  osonlashtiradi.  Shifr  indeksi  kitobni  muqova- 
sida,  titul  varag‘ida  hamda  mazkur  resursning  tavsifi  berilgan 
kartochkalarning  chap  tomonidagi  yuqori  burchagiga  qo‘yiladi. 
Shifr  indeksi  resurs  bo‘limda  yoritilishidan  qat’i  nazar,  doimo 
o‘zgartirmay bir xil  yoziladi,  demak  katalog  indeksining  o‘zgarib 
borishi  shifr  indeksiga  ta’sir  qilmaydi,  chunki  shifr  indeksi  kar-
94

---

tochkaning  katalogdagi  o‘rnini  bildiruvchi  ko‘rsatkich  bo‘lib  xiz- 
mat  qila  olmaydi.  Kartochka  sistemali  katalogni  qaysi  bo‘limida 
qo‘yiIishidan qat’i nazar uning shifri o‘zgarmaydi.  Bu esa resursni 
tokchalardan tezda topib olish imkonini beradi, chunki resursning 
hamma nusxalari tokchaning bir joyiga  qo'yiladi.  Shu bois kitob- 
xon va kutubxonachi doimo kitobni bitta shifri bo‘yicha izlaydi va 
uni  tez  fursatda  topib  oladi.
Resursni takror aks ettirish zarurati bo‘lmaganda to‘liq indeks, 
katalog  va  shifr  indeksi  bir  xil  bocladi.  Asosiy  kartochkada  shifr 
indeksi  bilan  katalog  indeksi  ba’zida  to‘la  mos  kelmasligi  mum­
kin,  chunki  katalogda  tushunchalar  kengroq  yoritiladi,  tokchada 
esa  unchalik katta  ruknlar bo‘lmaydi.