«axborot-kommunikatsiya texnologiyalar va tizimlar»

(I) 
Suzib yuradigan nuqtali o‘zgarmas qiymatlar (Haqiqiy
0
‘zgarmas qiymatlar).
Ularda kasrli qismi bor. Ular kasr shaklida yoki suzib yuradigan 
nuqtali tasvirlash shaklida yozilishi mumkin. Haqiqiy o‘zgarmas 
qiymatlami haqiqiy shaklda yaratish uchun quyidagi qoidalarga 
rioya qilish talab qilinadi:
(A)Suzib yuradigan shaklda hech bolmaganda o'nlik nuqtadan
oldin yoki keyin bitta raqam bo ‘lishi kerak.
(B) U
+ 
yoki
- 
ishoraga ega bo ‘lishi mumkin.
(C) Hech qanday belgi mavjud bo'lmaganda, bu uni musbat
ekanlngini ta ’kidlaydi.
(D) Nuqta va bo ‘sh joylarga ruxsat berilmaydi.
Misol uchun, 12.5, -18.3, -0.0025
Suzib yuradigan nuqtali tasvirlash shakli tarkibiga ikkita qism 
kiradi: 
mantissa 
va 
eksponenta. 
Ular, odatda, o‘zgarmas qiymat 
juda kichkina yoki juda katta bo‘lgan holdagina ishlatiladi. Lekin biz 
uchun boshqa suzib yuradigan o'zgarmas qiymat uchun 
eksponentsial shaklni ushlatishga hech qanday chegara yo‘q.
Suzib yuradigan nuqtali tasvirlash shaklida ‘e’ oldidagi qism 
mantissa deyiladi va ‘e’ dan keyingi qismi eksponenta deb ataladi.
Suzib yuradigan nuqtali tasvirlash shaklida haqiqiy o‘zgarmas 
qiymatlami yaratish uchun quyidagi qoidalarga rioya qilish talab 
qilinadi:
(A) Mantissa va eksponenta qismlari (e ’ bilan ajratiladi.
(B) Mantissa yoki butun son bo‘lishi kerak, yoki haqiqiy
о ‘zgarmas qiymat bo ‘lishi kerak.
(C) Mantissa + yoki
- 
ishoraga ega bo ‘lishi mumkin.
(D) Hech qanday belgi mavjud bo'lmaganda, bu uni musbat
ekanlngini ta ’kidlaydi.
(E) Eksponentada butun qismda hech bo ‘Imaganda bitta raqam
(yoki musbat, yoki manfiy) bo‘lishi kerak. Indamaslik boyicha
+ 
ishorasi qabul qilinadi.
323

---