«axborot-kommunikatsiya texnologiyalar va tizimlar»

Aktiv plastik kartalarining 
o ‘ziga xos xususiyati shundan 
iboratki, ular ichiga qurib o ‘matilgan elektron mikrosxemaga ega. 
Elektron mikrosxemali plastik kartalarining ishlash tamoyili 1974 
yilda firantsiyalik Rolan Moreno tomonidan patentlangan. 
ISO 7816
standard integral mikrosxemalarda ishlaydigan kartalar yoki chipli 
kartalarga qo‘yiladigan asosiy talablami belgilab beradi. Yaqin 
kelajakda mikrosxemali kartalar magnit yo‘lkali kartalami siqib 
chiqaradi. Shuning uchun mikrosxemali kartalaming asosiy turlariga 
batafsilroq to ‘xtab o ‘tamiz.
Mikrosxemali kartalami bir necha belgilariga ko‘ra tasniflash 
mumkin.
Birinchi belgi 
- kartaning bajaradigan vazifalariga ko‘ra im­
koniyatlari.
Bu o ‘rinda kartalaming quyidagi asosiy turlarini ajratib 
ko'rsatish mumkin:
■ karta-hisoblagichlar;
■ xotirali karta;
■ mikroprotsessorli kartalar.
Ikkinchi belgi 
- o ‘qib olish qurilmasi bilan o‘zaro almashinish
turi:
• kontaktli o‘qib olish kartalari;
• induktsiyali o ‘qib olish kartalari.
U yoki bu to‘lov amali karta egasi hisobvarag‘idagi qoldiqning 
m a’lum bir qayd etilgan summaga kamayishini talab qilgan hollarda 
odatda karta-hisoblagichlar qo‘llanadi. Bunday kartalar aw aldan 
to‘lovlar 
amalga 
oshiriladigan 
ixtisoslashtirilgan 
ilovalarda 
qo‘llanadi. Hisoblagichli kartalaming qoilanish doirasi ham, 
istiqboli ham cheklanganligi o ‘z-o‘zidan ko‘rinib turibdi.
Xotirali kartalar hisoblagichli kartalar va protsessorli kartalar 
o‘rtasida o‘tish vazifasini o ‘taydi. Xotirali karta bu mohiyat e’tibori 
bilan qayta yozib olinadigan hisoblagichli karta bo‘lib, unda 
buzg‘unchilar hujumlaridan himoyalanganlikni oshiradigan choralar
539

---

ko‘rilgan. Hozirda mavjud bo‘lgan eng oddiy xotirali kartalarda 
xotira hajmi 32 baytdan 16 kilobaytgacha etadi.
Xotirali kartalami ikki turga -