|
19.2. Axborot tizimlari tizimchalarining ta’riflari
Marketingning axborot tizimlari o‘z ichiga bir necha
tizimchalami oladi. Asosiy tizimchalar quyidagilardan iborat:
- marketing tadqiqotlari;
- mahsulotni yaratish;
- tovarlar va xizmatlami ilgari surishni tashkil qilish
- tovar narxini shakllantirish;
Marketing tadqiqotlari. Marketing tadqiqotlarining maqsadi
bozor va xaridorlar afzalliklami o‘rganishdan iboratdir. Axborot
tizimlarini o‘rganish natijalarini tahlil qilish, savolnomalar, uchuvchi
eksperimentlar va intervyu berish uchun foydalaniladi. Tashkilot
internet saytlaming marketing tadqiqotlaridan haliyam uning
mahsulotlarining xaridori bo‘lib turgan yoki boshqa ishlab
chiqaruvchilaming
mahsulotlariga
o‘tishi
mumkin
bo‘lgan
xaridorlami aniqlash uchun foydalanishi mumkin.
Buning natijasida mijozni saqlab qolish mumkin. Bundan
tashqari, siz nimani xarid qilayotganingizni bilgan holda, bozoming
tadqiqoti siz qaerda xarid qilayotganingizni belgilashi mumkin. Bu
tegishli reklama va tovami ilgari siljitish aktsiyalar yordamida yangi
mahsulotlar va xizmatlami ishlab chiqishga yordam berishi mumkin.
GPS pozitsiyalashtirish tizimlaridan foydalanish bilan marketing
firmalari sizning turgan joyingizni bilgan holda, maqsulotni uyali
telefonlar va mobil qurilmalar vositasida ilgari siljitishlari mumkin.
Marketing tadqiqotlari bozor va xaridorlaming afzalliklarini
o ‘rganish uchun m o‘ljallanganlar. Bu tadqiqotlar asosida tayyor-
langan hisobotlar tashkilot uchun bir qator asosiy: nimani ishlab
chiqarish, qanday ta’riflar bilan, idishning turi, qaerda sotish, qanday
etkazib berish va boshqalar bo‘yicha echimlarga egalar.
Mahsulotni yaratish. Mahsulotni ishlab chiqarish tizimchasi o ‘z
ichiga xom ashyoni tayyor mahsulotga o ‘zgartirish jarayonini oladi
va birincha navbatda mahsulotning jism oniy atributlariga qaratilgan.
Mahsulotni yaratish jarayoni u egalik qilishi kerak bo‘lgan ta’riflar
asosida amalga oshiriladi. Bunda ko‘pgina omillar, shu jumladan
ishlab chiqarish quw atlari, mehnat ko‘nikmalari, muxandislik
omillari va reklama, hamda sotishni rag ‘batlantirish hisobga olinadi.
Muvofiq variantni tanlash uchun maxsus dasturlar mavjud. Bundan
tashqari, bunday dasturlar marketing tadqiqotlar asosida qarorlar
qabul qilishga yordam beradilar: tovarlar va xizmatlarga eng katta
ehtiyoj b o ‘lgan joylar aniqlanadi va shunga muvofiq ulam i ishlab
chiqarish va sotishni joylashtiriladigan nuqtalar haqidagi qarorlar
qabul qilinadi. Maqsad - tannarx va qo‘shimcha xarajatlami
pasaytirish.
Tovarlar vaxizmatlami ilgari siljitishni tashkil qilish. Borgan
sari ko‘proq tashkilotlar tovarlar vaxizmatlami reklama qilish va
sotishuchun intemetdan foydalanmoqdalar. Johnson & Johnson
bolalar uchun ommaviy losonni ilgari siljitish uchun kengaytirilgan
televizion reklama o‘miga intemet-multfilmlardan foydalanadi.
Yahoo Koinot brendini ishga tushurdi va aniq mahsulotlami
qiziqishlari bo'yicha har xil guruhlar orasida reklama qilmoqda.
Yahoo rahbariyatining m a’lumotlari bo‘yicha, “biz belgilangan
auditoriya bilan gaplasha olamiz”. Bunday reklamadan maqsad
reklama qilinayotgan tovarlar vaxizmatlaming bo‘lajak xaridorlari
bo ‘lgan odamlaming aniq guruhlari uchun reklama qilishdir.
Kompaniyalar yana TV va intemet-reklamalar kabi har xil reklamali
yondoshishlaming samaradorligini o ‘lchashga harakat qiladilar.
Toyota marketing bo‘limi rahbarini aytiganidek, “biz TVning
intemetga nisbatan samaradorligini haqiqiy baholashga imkon
beruvchi qurolga ega b o ‘lishni istardik”. Ushbu maqsadlarda
kompaniya IAG firmasining ushbu sohadagi tadqiqotlaridan
foydalanadi.
473
Bir necha kompaniyalar, shu jumladan ScanScout (www.
scanscout.com) va YuMeNetworks (www.yumenetworks.com),
video ko‘ruvchilar uchun internetdan video kontent aniq reklama
bilan birga olib boradi. IKEA mebelini yaratuvchilar kabi kom
paniyalar
elektron
reklamani
yaratish
bo'yicha
maxsus
kompaniyalami o'zlarining mahsulotlarini intemetda ilgari siljishiga
ishonch hosil qilish uchun borgan sari ko'proq yo'llamoqdalar.
Ba’zi bir odamlar va kompaniyalar bepul dasturiy ta’minlash yoki
internet servisni olish uchun reklamaga chidashga tayyorlar.
Kompaniyalar yana mahsulotlami reklama qilish uchun intemetdagi
bloglardan ham foydalanadilar. Mashhur eBayintemet-auktsioni
tinglovchilarga reklama roliklarini uzatish uchun radio- auktsion
bilan hamkorlikda ishlaydi.
Tovarlami bozorda ilgari siljitish va reklama qilish uning
samaradorligi bilan o'lchovdosh bo‘lishi kerak Shuning uchun har
xil tadbirlarga xarajatlar va ular keltiradigan daromadlar ustidan
nazoratni amalga oshirish muhimdir.
Tovarlarga
narxni
shakllantirish.
Tovarlarga
narxlar-bu
marketingning muhim va murakkab vazifalidan yana biridir.
Chakana narx, ulgurji narx, chegirmalarga ega narxlar belgila-
nishlari kerak. Chrysler, masalan, narxni tashkil qilishning
murakkab modellaridan foydalanish bilan $500 mln.ga yaqini tejay
oldi, ular rag‘batlar, moliyalashtirish va boshqa omillami tahlil
qilganlar. K o'pgina kompaniyalar narx siyosatini sotishlardan
umumiy tushumlami ko'paytirish maqsadida ishlab chiqishga
harakat qiladilar. Kompyuterlardan ko’pincha narxlar va umumiy
tushumning
nisbatlarini
tahlil
qilish
uchun
foydalanadilar.
A n’anaviy ravishda, rahbarlar xarajatlardan narxni belgilash
uchun foydalanadilar. Ular munosib foydaning kafolatini olish
uchun oddiygina foydani umumiy tannarxga qo'shadilar. Bugun,
ammo, kyproq top-menejerlar narxini belgilash uchun bozorga
qaramoqdalar. Bitta holda kompaniya bozomi to'lash uchun
tayyorligiga asoslangan tajavVuzkorroq narx siyosatidan foy-
dalangan holda, tushumni taxminan $200 mln.ga ko'paytira olgan.
Tovar narxini shakllantirish narx va ehtiyoj o'rtasidagi nisbatni
belgilash asosida amlga oshiriladi. Buning uchun egri talab va taklif,
474
tovarlar, sotuvchilar, xaridorlar, «xarid qilish yoki ishlab chiqarish»
so‘rovi kesmasidagi tahlil zarur.
Do'stlaringiz bilan baham: |
