«axborot-kommunikatsiya texnologiyalar va tizimlar»

Н я р и е р д а п ы в и с ; 
ViShnpn P y :« a » n f lи д

m
Пммк fca»~u М
арне;' Ноас~;и Сгаззди Ьгсгк Ёчдес 
«цЗ»
И н д е к с ;---------------------------- «.
Найдётся всё 
.
http://www.vandeLs.com
238

---

" 5 й н о о ! :
у - —
 
::
HyV*03( iHfeVlyetaw

9.7- rasm. Mashbur Internet qidiruv tiziinlari
Ushbu mashhur qidiruv tizimlarining har biri oddiy va batafsil 
kengaytrilgan qidiruv hamda matnli, rasm, musiqa, video va boshqa 
turli shakldagi axborotlami qidirish imkoniyatini taqdim etadi. Bu 
turdagi axborot-qidiruv tizimlaridan foydalanib ixtiyoriy 10У 
lanuvchi o ‘ziga kerakli bo‘lgan ixtiyoriy turdagi ma’lumotni qiuinb 
topishi va undan foydalanishi mumkin. Agar sizga biror ma 
kerak bo‘lib, lekin siz uning qayerda va qanday ko‘rinishda 
joylashganligini bilmasangiz, u holda shu kabi axborot - qidiruv 
tizimlaridan foydalaning.
Ixtisoslashgan axborot qidiruv tizimlari. Axborot qidiruv 
tizimlari - bu veb-sayt hisoblanib Internet tarmog‘ida axborotlami 
qidirish imkoniyatini taqdim etadi. Bunda yuqorida sanab 
o‘tilganidek Google va Yahoo dunyodagi eng mashhur qidiruv 
tizimlaridan hisoblanadi. Bizning davlatimizda WWW.UZ 
qidiruv tizimi qidiruv so'rovlari bo‘yicha ilg‘orlardan 
lr- 
Bundan tashqari Internet tarmog‘ida m a’lum sohada ishlaydigan 
ixtisoslashgan qidiruv tizimlari ham mavjud. Bulardan eng 
ommaboplari:
“КтоТам” - insonlar to‘g ‘risidagi axborotlami 
moijallangan yangi turdagi axborot-qidiruv tizimi. Bunda *nSO” 
ismi, sharifi, familiyasi, kasbi, lavozimi va unvoni hamda tash ot 
va boshqa insonlar orqali topish mumkin. 
. . .
“Tangoo” - musiqalami qidirishga m o‘ljallangan 
q i d i r u v
tizimi. 
Boshqa qidiruv tizimlariga nisbatan ushbu tizim ° zmuig 
kengaytirilgan musiqa bazasidan va boshqa saytlaroi^S^ mP 
resruslaridan qidirib ulaming ro‘yxatini shakllantiradi. 
r° v a 
musiqa nomini, uning ijrochisini hamda albom nomlari111 
am 
kiritish mumkin.
239

---

“Truveo” - Intemetning turli resurslaridagi videomateriallami 
qidirishga ixtisoslashgan axborot-qidiruv tizimi. Bu tizim orqali on­
layn video hamda teledasturlar namoyishlarini ham qidirib topish 
mumkin.
“Kinopoisk” - filmlar to‘g ‘risidagi axborotlami qidirish tizimi. 
Qidiruv vaqtida filmning nomi, chiqqan yili, janri, ishlab chiqqan 
davlat nomi, kompaniya nomi, akterlar ismlari hamda rejisserlar va 
ssenariy mualliflari ism shariflaridan ham foydalanish mumkin.
“Ebdb” - elektron kutubxonalardan kitoblami qidirishga 
ixtisoslashgan axborot-qidiruv tizimi. Ushbu saytning m a’lumotlar 
bazasida elektron ko‘rinishda tarqatiladigan adabiyotlaming ko'plab 
mashhurlari to‘plangan. Qidimv natijalari kitob nomlari bo‘yicha 
guruhlanadi.
“Ulov-Umov” - rezyume va vakant joylam i qidirish tizimi. 
Bunda qidimv jarayonida karyera va ishga bag‘ishlangan hamda 
ijtimoiy tarmoq va boshqa saytlar vakansiyalari tekshiriladi va 
ro‘yxati shakllantiriladi.
Qidimv tizimlaridan to ‘g ‘ri maqsadda foydalanish. Ha, afsuski, 
bugungi kunda kompyuterga va internetga yoshlar tomonidan 
birinchi navbatda ko‘ngilochar vosita deb qaralmoqda. Ayniqsa, 
bolalar kompyuterga ko‘zi tushgan zahoti darrov o‘yinlami 
so‘rashadi, ko‘pchillik yoshlar esa Internetga ulangani zahoti esa 
rasmlar tomosha qilishni so‘rashadi.
Internet resurslari xilma-xildir. Ulaming ichida ham foydali ham 
zararli bo‘lgan m a’lumotlar uchraydi. Internet tarmog‘idagi axborot- 
qidimv tizimlari esa Internet resurslari ichidan so‘ralgan ixtiyoriy 
m a’lumotlami qidirib topib berish imkoniyatiga ega. Chunki bunday 
qidimv tizimlari kalit so‘zlar bo‘yicha qidirishni amalga oshiradi. 
Foydalanuvchi tomonidan qanday m a’lumot kiritilsa, xuddi shu 
m a’lumotga mos m a’lumotlami qidirib topadi. Shu narsani eslatib 
o‘tish kerakki, har qanday axborot ham foydali va to‘g‘ri, rost 
hisoblanavermaydi. Axborot-qidimv tizimlaridan faqatgina to‘g ‘ri 
va foydali maqsadda foydalanish maqsadga muvofiqdir. Turli 
nojo‘ya m a’lumotlardan foydalanishdan va tarqatishdan saqlanish 
maqsadga muvofiqdir.
240

---