«axborot-kommunikatsiya texnologiyalar va tizimlar»

GSM telefon
GSM tarmog'i
internet
1 Kabel
9.4-rasm. mobil telefonning Internetga bog‘lanish
hamda aloqa kanallari b o ‘ylab uzatishdan iborat. Modem 
signalni (axborot) telekomm unikatsiya kanallar b o ‘ylab uzatishni 
ta ’minlaydi. M odem yordam ida intem etda oddiy analog telefon 
tarm og‘i orqali bog‘lanish mumkin. Bunday m odem lam ing nazariy 
jihatdan eng yuqori foydalanish tezligi 56 Kb/sek.ni tashkil etadi.
Modem ichki va tashqi turlarga bo ‘linadi va har ikkalasi ham 
internetga yoki telekomm unikatsiya tarmoqlariga ulanish uchun 
xizm at qiladi.
Tashqi faks/modem Simsiz modem Ichki modem
9.5-rasm. Modem qurilmasining turlari
O ‘zbekiston Respublikasidagi Internet tarm og‘ining rivoj-
lanishi. 
Respublikamizda milliy Intemet-segm entini rivojlantirish 
b o ‘yicha ishlar 0 ‘zR Vazirlar M ahkam asining “Kompyuter-
228

---

lashtirishni yana-da rivojlantirish va axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalarini joriy etish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2002-yil 6- 
iyundagi 200-son qarori bilan tasdiqlangan “2002-2010-yillarda 
kompyuterlashtirish va axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini 
rivojlantirish dasturi”ga asosan amalga oshirilmoqda.
Respublika telekommunikatsiya tizimlarini modemizatsiya 
qilish va rivojlantirish bo'yicha loyihalami amalga oshirish 
natijasida mamlakatimiz aholisining keng qatlamlari uchun Internet 
xizmatlaridan foydalanish borgan-sari yengil bo‘lib bormoqda. 
Hozirgi vaqtda respublikamizda Internet foydalanuvchilarining 
umumiy soni 7,3 mln. kishidan ortdi, shundan 3,5 mln. kishi, ya’ni 
1000 ta fuqarodan 111 tasi aloqa liniyalari orqali Internetga shaxsiy 
kompyuterlari orqali ulanadi. Mobil Internet foydalanuvchilarining 
soni esa hozirgi kunda 3,8 mln. kishini tashkil etadi.
Respublikamizda AKTni rivojlantirishga bo‘lgan katta e’tibor 
tufayli Internet tarmog‘ida milliy resurslar soni yildan yilga 
ortmoqdan. Hozirgi kunda respublikada .uz domen zonasida 
ikkinchi darajali domen nomlarini ro‘yxatga olish bo‘yicha 7 ta 
registratorlar faoliyat ko‘rsatadi: Tomas, Billur.com, Arsenal-D, 
Sarkor Telecom, VSS, TV-Inform va Simus.
Milliy axborot resurslarini rivojlantirish bo‘yicha Hukumat 
qarorlari va chora-tadbirlar rejasini amalga oshirish natijasida .uz 
Milliy domen zonasidagi domen nomlarining soni yildan-yilga 
ortmoqda. Jumladan, 01.01.201 ly. holatiga .uz Milliy domen 
zonasidagi domen nomlarining soni 11088 tani tashkil etdi, yil 
boshiga nisbatan bo‘lgan o‘sish 16 %ni tashkil etdi.
Ma’lumotlami uzatish, jumladan, Internet tarmog‘iga ulash 
xizmatlami taqdim etuvchi xo‘jalik yurituvchi subyektlaming soni 
bugungi kunda 982 tani tashkil etadi, jamoa foydalanish 
punktlarining umumiy soni esa 1025 taga yetdi.
Provayder va operatorlaming aksariyat qismi Toshkent shahrida 
joylashganligiga qaramay, respublikamizning boshqa hududlari, 
ayniqsa Samarqand va Buxoro viloyatlarida ham provayder va 
operatorlar sonining barqaror o‘sishi kuzatilmoqda.
229

---

Internet tarmog‘i vazifasi va undan foydalanish maqsadlari. 
Internet tarmog‘ining vazifasi internet tarmog'i abonetlariga veb- 
hujjatlami o‘qish, elektron pochta, fayl uzatish va qabul qilish, 
muloqotda bo‘lish, tarmoqda hujjatlami saqlash va ular bilan ishlash 
xizmatini ko‘rsatish. Internet tarmog‘idan axborotlami almashish, 
masofaviy ta’lim olish, konferensiyalar o ‘tkazish, veb-saytlami 
tashkil etish, elektron pochtani joriy qilish, muloqot o‘matish va shu 
kabi maqsadlarda foydalaniladi.