«Axborot- kommunikatsiya texnologiyalari» kafedrasi



Download 2,67 Mb.
Pdf ko'rish
bet52/132
Sana31.08.2021
Hajmi2,67 Mb.
#161019
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   132
Bog'liq
axborot xavfsizligi

almashtirish shifrlash sinfiga kiradi. 


50 
 
 
 
 
 
 
 
 
O’rniga qo’yish shifrlash algoritmlarida shifrma’lumotni tashkil etuvchi alfavit belgilari 
ma’nosi ochiq ma’lumotni tashkil etuvchi alfavit belgilarining ma’nosi bilan bir xil bo’lmaydi. 
SHifrlash 
jarayonida 
o’rniga 
qo’yish 
va 
o’rin 
almashtirish 
akslantirishlarining 
kombinatsiyalaridan  birgalikda  foydalanilsa,  bunday  shifrlash  algoritmi  kompozitsion  shifrlash 
turkumiga kiradi. Demak, shifrlash algoritmlari akslantirish turlariga qarab o’rniga qo’yish, o’rin 
almashtirish va kompozitsion shifrlash sinfiga bo’linadi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Shifrlash  jarayoni  ochiq  ma’lumotni  ifodalovchi  elementar  (masalan:  bit,  yarim  bayt, 
besh  bit,  bayt)  belgilarni  shifrma’lumotni  ifodalovchi  elementar  belgilarga  akslantirish  asosida 
amalga oshirilsa, bunday shifrlash algoritmi uzluksiz(oqimli)  shifrlash sinf turkumiga kiradi.  
Shifrlash  jarayoni  ochiq  ma’lumot  alfaviti  belgilarining  ikki  va  undan  ortiq  chekli  sondagi 
birikmalarini shifrma’lumot alfaviti belgilarining birikmalariga akslantirishga asoslangan bo’lsa, 
bunday shifrlash algoritmi blokli  shifrlash sinfiga kiradi.  
Shifrlash jarayonida ochiq ma’lumot alfavitining biror alohida olingan a
i
 belgisi har doim 
shifr  ma’lumot  alfavitining  biror  fiksirlangan    b
j
  belgisiga  almashtirilsa,  bunday  shifrlash 
algoritmi  bir  alfavitli  shifrlash  sinfiga  kiradi.  Agar  shifrlash  jarayoning  har  xil  bosqichlarida 
ochiq ma’lumot alfavitining biror alohida olingan a
i
  belgisi shifrma’lumot alfavitining har xil b
j

b
l
,  ...,  b
t
  belgilariga  almashtirilsa,  bunday  shifrlash  algoritmi  ko’p  alfavitli  shifrlash  sinfiga 
kiradi.  
Tabiiy ravishda, o’rniga qo’yish shifrlash algoritmlari  bir qiymatli va 
ko’p qiymatli shifrlash sinfiga bo’linadi. Bir qiymatli shifrlash 
algoritmlarida ochiq ma’lumot alfaviti belgilarining har biriga shifr 
ma’lumot alfavitining bitta belgisi mos qo’yiladi. Ko’p qiymatli 
shifrlash algoritmlarida ochiq ma’lumot alfaviti belgilarining har 
biriga shifr ma’lumot alfavitining ikkita yoki undan ortiq chekli 
sondagi belgilari mos qo’yiladi, ya’ni ochiq ma’lumot alfavitining 
biror x
i
 belgisiga shifr ma’lumot alfavitining chekli {y
i1
, y
i2
,…, y
it

to’plamdan olingan biror y
it
, (1

j

t), belgisi mos qo’yiladi.  
 
Shifrlash  algoritmlari,  kalitlardan  foydalanish  turlariga  ko’ra, 
simmetrik  va  asimmetrik  sinflarga  bo’linadi.  Agar  shifrlash  va 
deshifrlash  jarayonlari  bir  xil  kalit  bilan  amalga  oshirilsa,  bunday 
shifrlash  algoritmi  simmetrik  shifrlash  algoritmi  sinfiga  kiradi.  Agar 
shifrlash  jarayoni  biror  k
1
  kalit  bilan  amalga  oshirilib,  deshifrlash 
jarayoni  k
2

k
1
 bo’lgan k
2
  kalit bilan amalga oshirilib, k
1
 kalitni bilgan 
holda k
2
 kalitni topish yechilishi murakkab bo’lgan masala bilan bog’liq 
bo’lsa, bunday shifrlash algoritmi asimmetrik shifrlash algoritmi sinfiga 
taaluqli bo’ladi 


51 
 
Shifrlash  jaryonida  ochiq  ma’lumot  alfaviti  belgilari  yoki  alfavit  belgilari  birikmalari 
biror  amal  bajarish  bilan  shifr  ma’lumot  alfaviti  belgilari  yoki  ularning  birikmalariga 
almashtirilsa, bunday shifrlash algoritmi gammalashtirilgan shifrlash sinfiga kiradi.  

Download 2,67 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   132




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish