Avtotransport vositalarining diagnostikasi

4-rasm. Diagnostikalash tizimining tarkibi

Diagnostika ob’ektlari modellarining quyidagi turlari mavjud:

- tuzilmaviy (strukturaviy) model;

- funktsional model.

a) Tuzilmaviy modelni qurishda diagnostika tizimi bir-biri bilan bog’langan va chegaralangan elementlardan iborat deb hisoblanadi.

Diagnostikaning biror usuli yoki texnologiyasini ishlab chiqish uchun mexanizm va uzellarning texnik holati o’zgarishlari qonuniyatlarini bilish yetarli emas, balki diagnostika ob’ektining umumlashtirilgan mantiqiy yoki tahliliy tavsifi talab etiladi. Bu tavsif (model) transport vositasining tez ishdan chiqadigan tegishli elementlari ro’yxatini, tuzilmaviy va diagnostik parametrlarni, ular orasidagi bog’liqliklarni o’z ichiga oladi. Tormoz mexanizmi misolida diagnostika ob’ektining tuzilmaviy modeli 30-rasmda keltirilgan. Rasmdan ko’rinib turibdiki, V pog’onani ob’ektning diagnostik parametrlari yoki fizik miqdorlari tashkil etadi. Ular yordamida diagnostikalash ob’ektining ishchi yoki hamroh jarayonlarini o’lchash, ya’ni ob’ekt texnik holatini uni bo’laklarga ajratmasdan aniqlash mumkin.

Bunday model ob’ektning muhandislik o’rganilishi, ishlashi, ishonchlilik ko’rsatkichlarining statistik tahlili va diagnostik parametrlarning baholanishi asosida tuziladi. Model ob’ektning eng nozik va eng muhim elementlari to’g’risida, uning tuzilmaviy, diagnostik parametrlari va ular orasidagi bog’lanishlar to’g’risida ma’lumot beradi. Bu model diagnostika ob’ektining eng sodda mantiqiy tavsifi xisoblanib, uning yordamida eng muhim diagnostik parametrlarni, va demak, diagnostika usullari va vositalarini tanlash mumkin.

b) funktsional model – uni qurishda diagnostikalash ob’ekti sifatida qaraladigan tizimni bir-biri bilan funktsional bog’langan elementlarga bo’lish mumkin deb hisoblanadi va bu model diagnostikalashning maqbul texnologik jarayonini aniqlashga imkon beradi.

Murakkab ob’ektning diagnostikalash texnologik jarayonini ishlab chiqayotganda tuzilmaviy modeldan tashqari funktsional model ham kerak. Bunda ob’ekt ketma-ket va parallel ulangan kichik tizimlardan iborat. Misol: kabyuratorli dvigatel ta’minot tizimining funktsional modelini tuzishda alohida – alohida kichik tizim bo’laklariga bo’linadi, ya’ni: yonilg’i bilan ta’minlovchi kichik tizim (yonilg’i baki; filtr-tindirgich; yonilg’i nasosi; mayin filtr); havo tozalash kichik tizimi (havo filtri); yonilg’i aralashmasini tayyorlash kichik tizimi (karbyurator) va ishlatilgan gazlarni chiqarish kichik tizimi (chiqarish quvuri).