Автомобилларда юк ва пассажирлар таши асослари

2 2 - р а с м . Й и г м а т а ш и ш
м а р ш р у т и ч и з м а с и .
ташкил этишда юкни ми- 
жозларнинг омборларидан 
ЮТАБ га келтирилмаодан, 
туғридан-тўғри транспорт 
воситаларида йиғиб юк 
қабул этувчилар га таш и ­
лади. Бундай таш иш лар­
ни ташкил этишда белги- 
лан ган вақтда таш иш га 
катта эътибор бериш ло­
зим бўлади. Умуман ол- 
ганда, юкларни ЮТАБ ор- 
кдли ташиладиган ташиш-
даташ иш в а қ т н и н г қатьий регламеггги бўлиши шарт. Ю клар­
ни ЮТАБ да йигиб таш иш тизими товар оборотининг меъёрли 
бўлишига ва таш иш ни тезлатишга қаратилган бўлиш и лозим. 
Транспорт ходимлари мижозлар талабини қрндиришга алоҳида 
эътибор бериб, таш иш нинг тежамли бўлишига интилиш лари 
зарур.
Ш аҳар ими (ш аҳар атроф и) ш ароитларида майда п арти­
яли ю кларн и йигиб ёки тарқ ати б таш и ш м арш рутлари ни
тузиш лози м (22-расм ). Й игиб таш и ш м арш рути да ав то ­
м оби ль марш рутда йўл-йўлакай м айда п арти яли ю кларни 
кетм а-кет йигиб бориб, уни сўнгги м ан зи л га ю к э гаси га 
то п ш и р ад и (м асал а н , к и й и м л а р н и қабул п ун ктлари дан
кимёвий тозалаш ф абрикасига таш иш да). Тарқатиб таш и ш ­
да эса автом оби ль бош ю к ж ўнатиш ж ой и дан тўла орти - 
ли б (м асалан , нон завод и ), уни қабул этувч и лар га (д ўкон - 
ларга) кетм а-кет еткази б берилади.
Й игиб ва тарқати б таш и ш м арш рутлари учун қуйида- 
ги кўрсаткичлар ан и қ д ан и ш и мум кин:
1. Ю к кўтарувчанликдан ф ой дал ан и ш :
=
_ Оо(т)а.
Ям
бунда Q 0(r)a — бир оборотда амалда таш илган ю к м икдори.
2. Бир ай л ан и ш га са р ф л ан ган , вақт
W
= k r +
to -r+ t^ (п кч- 1 ) , с о а т
\ \ — Б. Хўжаев
161

---

бунда LM— м арш рутн ин г умумий м асоф аси, км ; Vt — ҳара- 
кат т ех н и к тезли ги , к м /с о ат; tK, — ҳар бир ж ойга ки ри б- 
ч и қи ш га қўш им ча вақт (бунга м анёвр қи лиш ҳамда ҳуж- 
ж атларни расм и й л аш ти р и ш вақти ҳам ки р ад и );п км— к и - 
р и б -ч и қ и ш л ар умумий сони.
3. Иш купи давом идаги ай л ан и ш л ар сони:
7
=
1айл.
4. Иш купи д авом и да таш илган ю к м икдори:
QM
— 
^ а й л . 
' Ycr 
)
5. Иш кун и д авом и да баж арилган ю к обороти:
Р м = 2,йл. - ч Е Т |110Ч(,т к м
бунда Y. — и кки к и р и б -ч и қ и ш оралиғидаги ю к кўтарув- 
чаи ли кд ан ф ой д алан и ш к о э ф ф и ц и ен ти , 1юқ| — и кки ки - 
р и б -ч и қ и ш орал и қ м асоф аси, км.
М исол.
Й игиб таш иш марш рутида иш ловчи автомобиль: 
ю к кўтарувчанлиги q H= 2,5 т; и кки к и р и б -ч и қ и ш о р ал и қ
м асоф аси 1Н)<| = 2,0 км, 1юқ2= 3,0 км , 1 ^ = 5 км , 1юқ4= 3,5 
км ва 1н)қ5 = 1,5 км. Бунда таш илган ю клар Q, = 0,3т, Q 2 =
0,7т, q ”= 1,2т, ва Q4 = 2,0т, to T = 0,5 соат, 
= = 5 м и н , Ут 
= 20 км /со ат, YcT, t()fi ва Рм лар ан и кд ан си н .
Ечими:
U . = ^ - + t „
+ t „ ( n „ - l ) ± ^ + 0 , 5 + ^ - ( 5 - l ) = l , 5 c o a T ;
Р = 0,3 т • 2,0 км + 0,7 т • 3 км + 1 ,2 т-5 км + 2 т • 3,5 км = 15,7 ткм.