Avtomobil servisida huquq

Kalit so'zlar va iboralar

1. 
   Huquqiy tizim.
   
2. 
   Huquqiy tartibga solish usullari.
   
3. 
   Huquq sohalari.
   
4. 
   Avtotransport qonuni.
   
5. 
   Avtotransport huquqining ob'ektlari.
   
6. 
   Avtotransport huquqining sub'ektlari.
   

Nazorat savollari

1. 
   Huquqiy tizim haqida gapirib bering.
   
2. 
   Huquqiy tartibga solishning qanday usullari mavjud?
   
3. 
   Huquq sohasining turlari haqida gapirib bering.
   
4. 
   Avtotransport qonuni nimani anglatadi?
   
5. 
   Avtotransport huquqining obyektlariga nimalar kiradi?
   
6. 
   Avtotransport huquqi sub'ektlari haqida nima deyish mumkin?
   

Mavzu 5. AVTOMOBIL SERVISI ME'YORIY- HUQUQIY BAZASI
1. Avtomobil transporti faoliyatini davlat tomonidan tartibga solish.
2. O'zbekiston Respublikasining avtomobil transporti to'g'risidagi qonuni.
3. O'zbekiston Respublikasining shahar yo'lovchi transporti to'g'risidagi qonuni.
4. Avtomobil transportini boshqarishning tashkiliy tuzilmasi.
1. Avtomobil faoliyatini davlat tomonidan tartibga solish
Transport
Avtotransport faoliyatini davlat tomonidan tartibga solish sertifikatlashtirish, litsenziyalash, soliqqa tortish, ijtimoiy ahamiyatga ega yuk tashish tariflarini shakllantirish, yagona ilmiy-texnikaviy siyosat, shuningdek qonun hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa shakllar orqali amalga oshiriladi.
Avtomobil transportini davlat boshqaruvi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining avtomobil transportini boshqarish bo‘yicha vakolatli organi, shuningdek mahalliy davlat hokimiyati organlari tomonidan amalga oshiriladi.
Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari, qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollar bundan mustasno, tashuvchilarning xo‘jalik faoliyatiga aralashishga, shuningdek ularning tezkor xodimlarini boshqa ishlarga yo‘naltirishga haqli emas.
Avtomobil transporti sohasida monopoliyadan chiqarishni chuqurlashtirish va boshqaruvni takomillashtirishning asosiy yo‘nalishlari quyidagilardan iborat:
- avtomobil transporti sohasida bozor munosabatlari va raqobat muhitini yanada rivojlantirish, avtomobil transporti tashkilot va korxonalarini keng xususiylashtirish, xususiy avtomobil tashuvchilar faoliyati ko‘lamini kengaytirish, barcha mulkchilik shaklidagi avtomobil tashuvchilar uchun teng sharoitlar yaratish; transport xizmatlari bozorida;
- avtomobil transportini boshqarishda keraksiz bo‘g‘inlarni bartaraf etish, bir, ikki bo‘g‘inli boshqaruv tizimiga o‘tish;
- avtomobil transportini boshqarishni markazlashtirmaslik hamda yoʻlovchilarni avtomobil transportida tashish, viloyatlararo tashish bilan shugʻullanuvchi korxonalar faoliyatini muvofiqlashtirish funksiyalarini bevosita Qoraqalpogʻiston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklarining vakolatiga oʻtkazish. yuk tashish, ekspeditsiya va axborot xizmatlarini ko'rsatish, avtomobil transporti sohasida kadrlarni qayta tayyorlash;
- yo‘lovchilarni tashishda xavfsizlik choralarini kuchaytirish, avtomobil tashuvlari sohasida iste’molchilar huquqlarini himoya qilishning kuchli tizimini yaratish, transport xizmatlari tizimida mustaqil sug‘urta bozorini rivojlantirish.
Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklarining avtomobil transporti sohasidagi asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
- avtomobil transportini rivojlantirish boʻyicha kompleks hududiy dasturlarni ishlab chiqish va amalga oshirish, viloyat iqtisodiyoti va aholisiga barqaror avtotransport xizmatlari koʻrsatish uchun shart-sharoitlar yaratish;
- avtotransport xizmatlari bozorida raqobat muhitini shakllantirish, barcha mulkchilik shaklidagi avtomobil tashuvchilar uchun teng ish sharoitlarini yaratish;
- yo‘lovchilarni tashish yo‘nalishlarini va yo‘lovchi transport vositalarining shahar, shahar atrofi, shaharlararo (viloyat ichidagi) kommunikatsiyalarida harakatlanish jadvallarini belgilash;
- tegishli hududda avtomobil transportida yo‘lovchi tashish xizmatlari va ijtimoiy ahamiyatga ega yuk tashish tarif siyosatining amalga oshirilishi ustidan nazoratni amalga oshirish.
Avtomobil tashuvchilarning hududiy birlashmalariga quyidagi asosiy vazifa va funksiyalar yuklangan:
- avtomobil transporti sohasida bozor islohotlarini yanada chuqurlashtirishni ta'minlash, avtotransport korxonalarini xususiylashtirish va korporativlashtirish jarayonlarini rivojlantirish;
- yo‘lovchilarga xizmat ko‘rsatish madaniyati va sifatini oshirish, avtotransport xizmatlari ko‘rsatishni kengaytirish;
- zamonaviy texnika va texnologiyalarni joriy etish, ta’mirlash bazasini rivojlantirish va modernizatsiya qilish, harakatlanuvchi tarkibdan foydalanish samaradorligini oshirish bo‘yicha investisiya dasturlarini shakllantirish va amalga oshirish;
- avtomobil transporti korxonalarining shahar, shaharlararo, viloyatlararo yuk va yoʻlovchi tashishni taʼminlash boʻyicha faoliyatini muvofiqlashtirish.
Belgilangan vazifalar:
- avtomobil transporti harakatini tashkil etish va xavfsizligini ta’minlash, boshqaruv organlari va xo‘jalik yurituvchi subyektlar tomonidan ularga rioya etilishini nazorat qilish bo‘yicha normativ-huquqiy hujjatlarni ishlab chiqish va tasdiqlash;
- tashish yo'nalishlarini tender o'tkazish mexanizmlarini joriy etish, barcha mulkchilik shaklidagi tashuvchilar uchun teng ish sharoitlarini yaratish;
- Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklarining takliflari asosida xalqaro va viloyatlararo yo‘lovchilarni avtomobil tashish yo‘nalishlarini tasdiqlash;
- avtomobil tashuvchilar faoliyatini litsenziyalashni tashkil etish hamda avtomobil va daryo transporti sohasida litsenziyalash talablari va shartlariga rioya etilishini nazorat qilish;
- avtomobil va daryo tashuvlari sohasida xalqaro hamkorlikni amalga oshirish hamda avtomobil transportining xalqaro tashkilotlarida O‘zbekiston Respublikasi manfaatlarini ifodalash . 
“O‘zavtotrans” agentligining asosiy vazifalari va faoliyati:
- yo‘lovchilar va avtomobil transporti vositalari xavfsizligini tashkil etishni ta’minlovchi ilg‘or axborot-kommunikatsiya texnologiyalari va innovatsion yondashuvlardan foydalangan holda yangi boshqaruv tizimlarini keng joriy etish asosida avtomobil transporti sohasida yagona texnik siyosatni amalga oshirish;
- avtomobil transportini amalga oshirishning me’yoriy-metodik asoslarini takomillashtirish, xalqaro standartlarni hisobga olgan holda texnik jihatdan tartibga solish sohasidagi normativ hujjatlar, avtomobil transportida tashishni tartibga solish shakllari va usullari to‘g‘risidagi yagona ma’lumotlar bazasini ishlab chiqish va shakllantirish, ilmiy-tadqiqot ishlari, avtomobil transporti xavfsizligini ta'minlash muammolari bo'yicha loyihalash va texnologik ishlar;
- avtomobil transportini rivojlantirish boʻyicha kompleks dasturlarni ishlab chiqish va amalga oshirish, iqtisodiyot tarmoqlari va aholining transportga boʻlgan ehtiyojlarini hisobga olgan holda qishloq aholi punktlarini shaharlar, viloyatlar va tumanlar markazlari bilan bogʻlovchi yangi yoʻnalishlarni ochish, shuningdek chora-tadbirlarni ishlab chiqish va amalga oshirish; avtomobil transporti xavfsizligini ta'minlash;
- avtostansiyalar va avtovokzallar faoliyatini markazlashgan holda boshqarish va muvofiqlashtirish tizimini tashkil etish, yo‘lovchilarga keng ko‘lamli xizmatlar ko‘rsatish, shu jumladan, zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini keng qo‘llash orqali sharoitlar yaratish;
- mahalliy ijro etuvchi hokimiyat organlari tasarrufidagi umumiy foydalanishdagi yoʻlovchi yoʻnalishlaridagi avtovokzallar, avtovokzallar va toʻxtash punktlarini loyihalash, qurish, rekonstruksiya qilish va taʼmirlashni tashkil etish;
- real vaqt rejimida aholiga keng ko‘lamli axborot xizmatlarini ko‘rsatgan holda tashish jarayonini markazlashtirilgan dispetcherlik nazorati va boshqarish, sxemalar, rejimlar, harakat jadvallari va harakat jadvallariga rioya qilish tizimini joriy etish;
- avtomobil transporti xizmatlari bozorida bozor munosabatlarini va raqobat muhitini rivojlantirish uchun qulay shart-sharoitlarni yaratish, tashish yoʻnalishlarini tender oʻtkazish mexanizmlarini joriy etish, yoʻlovchilarni sifatli va xavfsiz tashish, shuningdek, transport xizmatlarini koʻrsatishni muvofiqlashtirish; tender tashkilotchilarining ishi;
- xorijiy davlatlar va xalqaro tashkilotlar bilan faol muloqotga asoslangan avtomobil transporti sohasida xalqaro hamkorlikni rivojlantirish, xorijiy davlatlarning vakolatli organlari bilan kelishilgan holda muntazam xalqaro yoʻlovchi avtobuslari yoʻnalishlarini ochish, shuningdek, belgilangan majburiyatlarning bajarilishini taʼminlash. xalqaro avtomobil tashuvlari sohasidagi xalqaro shartnomalar, ushbu sohadagi amaldagi shartnomalarni qayta ko‘rib chiqish va yangi shartnomalar tuzish, yuklarni xalqaro tashishni amalga oshirish uchun ruxsatnoma blankalarini almashish;
- avtomobil transportida yo‘lovchilar va yuklarni tashish faoliyatini litsenziyalash, avtomobil transportida yo‘lovchilar va yuklarni tashish qoidalariga, avtomobil transportida tashish xavfsizligini ta’minlash bo‘yicha talablarga, vazn va o‘lcham parametrlariga, shuningdek ish tartibiga rioya etilishini nazorat qilish; va qolgan haydovchilar;
- O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomalarida nazarda tutilgan O‘zbekiston Respublikasi hududida xalqaro avtomobil tashuvlarini amalga oshirish shartlariga (O‘zbekiston Respublikasi Davlat chegarasi orqali o‘tkazish punktlari bundan mustasno) rioya etilishini nazorat qilish;
- avtomobil transportida, birinchi navbatda, transport xavfsizligini ta'minlash masalalari bo'yicha kadrlar malakasini oshirish va qayta tayyorlashni tizimli asosda tashkil etish.