Avtomobil indd

Yonilg‘ining qovushoqligi
(yopishqoqlik, ichki ishqalanish) 
suyuqliklar ning ular oqimini yuzaga keltiruvchi tashqi kuchlar 
ta’siriga qarshiligini ifodalovchi xossadir. Qovushoqlik, asosan, 
harorat va yonilg‘i tarkibiga bog‘liq. Yonilg‘ining qovushoqligiga 
ko‘ra absolut (dinamik va kinematik) va shartli qovushoqlik 
tu shunchalari ishlatiladi. Yonilg‘ining qovu shoqligi maxsus 
asboblar – 
viskozimetrlar
yordamida aniqlanadi.
Dinamik qovushoqlik
deganda suyuqlikning ichki ishqala nish 
koeffitsiyenti tushuniladi. Dinamik qovushoqlik birligi sifatida 
bir-biridan 1 m masofada joylashgan 1 m
2
o‘lchamdagi o‘zaro 
parallel ikki qatlamli 1 N ga teng kuch ta’siri ostida 1 m/s 
tezlik bilan o‘zaro harakatini ta’minlovchi qovushoqlik qabul 
qilingan. O‘lchov birligi sifatida Pa · s/N · s/m
2
/kg/(m · s) 
qabul qilingan.
Kinematik qovushoqlik
suyuqlik ichki ishqalanishining so-
lishtirma koeffitsiyentidir. Davlat standartlarida aksariyat 
neft mahsulotlari uchun kinematik qovushoqlik ko‘rsatiladi. 
Suyuqlik ning kinematik qovushoqligi uning dinamik qo-
vushoqligi zichligining nisbatiga teng. Kinematik qovushoqlik 
birligi sifatida 1 m
2
/s (10 – 6 m
2
/s = 1 mm
2
/s) qabul qilingan.
Kinematik qovushoqlikni aniqlashda turli xil vis ko zi-
metr lardan, ayniqsa, Pinkevich vis-
ko zimetrlaridan 
(2.2-rasm) 
keng 
foy dalaniladi. Bu turdagi visko zi metr-
larda kinematik qovushoqlikni aniq-
lash aniqlash quyidagi tartibida amal-
ga oshiriladi. 
Tajriba o‘tkazisdan oldin vis-
kozimetr benzin yordamida yax shilab 
tozalanadi. So‘ngra asbob havoda qu-
ritiladi. Tek shirilayotgan neft mah-
suloti qog‘oz filtrlar yordamida tozalab 
olinadi. Tozalangan neft mahsuloti 
o‘lchash menzurkasi (o‘lchovli shisha 
idish)ga quyiladi. Neft mahsuloti 
qu yiladigan idishga qovushoqlikni 
o‘lchash abobi joylashtiriladi. As-
bobning chiqarish teshigi 
5 
ga rezina 
shlang kiritiladi, tirsakka tiqin 
6
tiqilib, 
asbob neft mahsuloti quyilgan idishga 
to‘nkariladi va teshik 
5
orqali mahsulot 
2. 2- rasm.