“avtomatlashtirishning texnik vositalari” fanidan leksiyalar kursi



Download 5,09 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/242
Sana20.04.2022
Hajmi5,09 Mb.
#565741
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   242
Bog'liq
avtomatlashtirishning texnik vositalari

3.2.
 
Ikki shinali yoki garvard arxitekturasi. 
Bu arxitektura bo‘yicha tizimda axborotlar va buyruqlar uchun alohida xotira 
bo‘lishi nazarda tutilgan (3.2-chizma). Har ikki turdagi xotira bilan protsessor o‘z 
shinalari orqali axborot almashuvini amalga oshiradi. 
Buyruq va axborotlarning umumiy 
shinasi 
Kiritish/Chiqarish 
qurilmasi 
Protsessor 
Xotira 
Axborotlar
Buyruqlar


30 
3.2-chizma. Axborot va buyruqlarga aloxida shinali arxitektura. 
Umumiy shinali arxitektura ko‘p tarqalgan bo‘lib, u masalan shaxsiy 
kompyuterlarda va murakkab kichik kompyuterlarda qo‘llaniladi. Alohida shinali 
arxitektura esa asosan bir kristalli mikrokontrollerlarda foydalaniladi. 
Ikkala turdagi arxitekturaning ba’zi afzalliklari va kamchiliklarini ko‘rib 
chiqamiz. 
Umumiy shinali arxitektura (
prinstoncha, fon-neyman arxitekturasi
) sodda, u 
protsessordan bir vaqtda ikki shinaga xizmat ko‘rsatishni va ikki shina orqali axborot 
almashuvini nazorat qilishni talab etilmaydi. Axborot va buyruqlar uchun yagona 
xotirani bo‘lishi axborot va buyruqlar kodlarining o‘rtasida xotira hajmini erkin 
taqsimlashga imkon beradi. Masalan, ba’zi hollarda murakkab va katta dastur zarur 
bo‘ladi, xotirada uncha ko‘p bo‘lmagan axborotlarni saqlash kerak bo‘ladi. Boshqa 
hollarda esa uning teskarisi, oddiy dastur zarur bo‘lsa, lekin katta hajmdagi xotira 
axborotlarni saqlash uchun kerakdir. Xotirani taqsimlashda hech qanday muammo 
tug‘ilmaydi, muhimi – dastur va axborotlar birgalikda tizim xotirasiga sig‘ishi kerak. 
Odatda, bunday arxitekturada xotira yetarli darajada katta bo‘ladi (o‘nlab va yuzlab 
megabayt). Bu eng murakkab masalalarni yechishga imkon beradi. 
Axborotlar va buyruqlar uchun alohida bo‘lgan ikki shinali arxitektura esa 
murakkabroq, u protsessorni kodlarning ikkita oqimi bilan bir vaqtda ishlashga 
majbur qiladi, shuningdek ikki shinadan bir vaqtda axborot almashishga xizmat 
ko‘rsatishni ham talab qiladi. Dastur faqat dasturlar xotirasida, axborotlar esa faqat 
axborotlar xotirasida saqlanadi. Bunday tor maxsuslashtirish tizim tomonidan 
Axborotlar xotirasi 
Protsessor 
Buyruqlar xotirasi 
Kiritish/chiqarish 
qurilmasi 
Buyruq shinasi 
Axborot shinasi 


31 
yechilishi kerak bo‘lgan masalalar doirasini chegaralaydi, chunki xotirani taqsimlash 
masalasida muammo hosil bo‘lishi mumkin. Bu holda axborotlar va buyruqlar 
xotirasining sig‘imi uncha katta bo‘lmaydi, shuning uchun bu arxitekturadagi 
tizimlarning tatbiqi uncha murakkab bo‘lmagan masalalar bilan chegaralanadi. 
Ikki shinali arxitekturaning (
garvard arxitekturasi
) afzalligi aslida nimadan 
iborat? Birinchi navbatda tezlikda.
Gap shundaki, buyruq va axborotlarning bittali shinasida protsessor majburan 
bitta shinadan axborotlarni qabul qiladi (xotiradan yoki kiritish/chiqarish 
qurilmasidan) va axborotlarni uzatadi (xotiraga yoki kiritish/chiqarish qurilmasiga) , 
shuningdek xotiradan buyruqlarni o‘qiydi ham. Tabiiyki, kodlarni magistraldan bir 
vaqtda uzatishni amalga oshirib bo‘lmaydi, ular navbat bilan amalga oshiriladi. 
Zamonaviy protsessorlar buyruqlarni bajarish bilan tizimli shinadan axborot 
almashish siklini vaqt bo‘yicha ustma - ust amalga oshirish imkoniyatiga egadirlar. 
Konveyr texnologiyasidan va tezkor kesh-xotiradan foydalanish ularga nisbatan sekin 
ishlovchi tizimli xotira bilan muloqot jarayonini tezlatishga imkon beradi. Takt 
chastotasini oshirish va protsessor tarkibini rivojlantirish, buyruqlarni bajarish vaqtini 
kamaytirish imkonini beradi. Lekin, tizim tezligini yanada oshirish uchun 
axborotlarni uzatish bilan buyruqlarni o‘qishni bir vaqt mobaynida amalga oshirish 
orqali erishiladi, yaʻni ikki shinali arxitekturaga o‘tish orqali. 
Ikki shinali arxitektura holida ikkala shina orqali almashuv mustaqil, vaqt 
bo‘yicha parallel bo‘lishi mumkin. Aynan, shina tarkibi (axborot kodining va manzil 
kodining razryadlar soni, axborot almashish tartibi va tezligi va x.k.) har bir shinani 
bajaradigan vazifasiga qarab optimal tanlash mumkun. Shuning uchun, ikki shinali 
arxitekturaga o‘tish mikroprotsessorli tizimining ishlash tezligini oshiradi, ammo 
protsessor tarkibini murakkablashtirib apparat qismiga qo‘shimcha xarajatlar talab 
etiladi. Bu holda axborotlar xotirasi va buyruqlar xotirasi o‘zlarining manzillar 
taqsimotiga egadir. Ikki shinali arxitektura afzalligi ayniqsa bitta mikrosxema ichida 
joriy etilganda namoyon bo‘ladi. Shu holda shuningdek bu arxitektura 
kamchiliklarining taʻsirini jiddiy kamaytirish mumkin bo‘ladi. Shuning uchun uning 


32 
asosiy tatbiqi – mikrokontrollerlarda, ulardan juda murakkab masalalarni yechish 
talab etilmaydi, lekin berilgan takt chastotasida maksimal tezlik zarur bo‘ladi. 

Download 5,09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   242




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish