Avtomatlashtirish va boshqarish

O’lchash prinsipi
Termokonduktometrik gazoanalizatorining ish prinsipi temperatura gradienti ta’siri ostida gazlarda issiqlik tashish jarayoniga asoslangan.termokonduktometrik gazoanalizatorlar ishlash prinsipiga ko’ra issiqlik o’lchov qurilmalariga kiradi. Issiqlik o’tkazuvchanlik o’zi bilan ma’lum maydon birligini ma’lum vaqt birligida temperatura gradientida issiqlik energiyasi miqdorini ifodalaydi. Issiqlik o’tkazuvchanlik o’lchami SI da DJ/(grad*s*m) yoki Vt/(grad*m)
Issiqlk o’tkazuvchanlik bilan issiqlik energiyasi uzatilishi turli xil kinetic energiyaga ega bo’lgan molekulalarning to’qnashuvi jarayonida sodir bo’ladi. Gazlarning issiqlik o’tkazuvchanligi molekulalarning erkin o’tish uzunligining hajm birligidagi soniga ko’paytmasiga proportsionaldir. U molekulalarning erkin o’tish uzunligi gaz joylashgan idish o’lchamlari bilan solishtirish imkoniyati tug’ulgunga qadar katta bosimlarni o’lchashda deyarli o’zgarmaydi. Juda ko’p gazlar uchun issiqlik o’tkazuvchanlik temperatura oshishi bilan sezilarli darajada ortadi. Ko’p suyuqliklarning gaz va bug’lari issiqlik o’tkazuvchanligiga taeskari katalik

—Issiqlik qarshiligi yuqori aniqlikda odditiv —_{ } analiz qilinayotgan gaz aralashmasining issiqlik qarshiligi; _{ } — issiqlik qarshiligi, aralashma komponenti i-si; si —i-ro komponentning hajmiy konsentratsiyasi.
Analiz qilinayotgan gaz aralashmasining issiqlik qarshiligini o’lchash termokonduktometrik gazoanalizatorlarda termorezistorning elektr qarshiligiga asosan termorezistorning elektr toki yordamida qizishi va analiz qilinuvchi gaz qatlami orqali termorezistor joylashgan doimiy pastroq temperaturaga ega kamera devorlariga berilishi orqali amalga oshiriladi.
Prinsipial sxema
Metall blok 1 ko’rinishidagi detector termokonduktometrk gazoanalizatorning asosiy qismi hisoblanadi, unda ikkita yoki ko’pincha to’rtta 2, 6, 7, 8 silindr shaklidagi kamera o’yilgan. Har bir kamerada 4 sim ushlagichlar bilan elektroizolyatsiyalovchi halqa 5 ga mahkamlangan metal yoki yarimo’tkazgichli termorezistor 3 joylashtirilgan. Metall termorezistorlar 0.02-0.05 mm diametrga ega platinadan, volframdan volfram silaridan yasalgan. Ayrim hollarda sim korroziyadan shisha qobiq bilan himoyalanadi. Odatda metal termorezistorlarning qarshiligi 5-60 Om bo’ladi. Yarimo’tkazgichli termorezistorlar 0.2 0.5 mm diametrga, 2-30 kOm qarshilikka ega munchoq ko’rinishida yasaladi.
T
ermokonduktometrik gazoanalizator sxemasi 4-b rasmda ko’rsatilgan. Analiz qilinayotgan va yordamchi gazlar gazlarni tayyorlash blogi 9 dan doimiy hajmiy sarfda ketma-ket ulangan 2,6 va 8,7 kameralarga ma’lum tarzda uzatiladi. Bu
4-rasm. Termokonduktometrik detector(a) va gazoanalizator (b) sxemalari.
kameralarda joylashgan o’lchovchi Ri va solishtirma Rcp termorezistorlar manbasi stabilizatsiyalovchi energiya manbai 11 bo’lgan muvozanatda bo’lmagan ko’prikka ulanadi. Manba kuchlanishi shunday tanlanadiki bunda termorezistorlar 50-200°S temperaturagacha qizishi zarur. R0 rezistor muvozanatda bo’lmagan ko’prik signalining boshlang’ich sathini sozlash uchun, Rd esa uzatish koeffitsientini sozlash uchun xizmat qiladi. RI termorezistorlaridan ajralib chiqayotgan issiqlik energiyasining rad qilinishi gaz qatlami orqali issiqlik o’tishi kovektsiya, nurlanish va termorezistorning ingichka mahkamlangan joylari issiqlik o’tkazuvchanligi tufayli yuzaga keladi. Termorezistorlarning ish rejimi shunday tanlanadiki, bunda detector kameralaridagi issiqlik o’tkazilishi to’liqligicha gaz qatlami orqali issiqlik o’tishi hisobiga yuz berishi kerak.