Avtomatlaşdırılmıış idarəetmə sistemlərinin

zeng) işə salır. Səngi susdurmaq üçün operator panelindəki susdurma düyməsi sıxıldıqda zsus konkaktı qapanır (Network 1) və R relesi (proqramda konnektor) işə düşərək özünün Network 2-dəki R kontaktını qapayır. Həmin dövrədəki k1 relesi (proqramda konnektor) işə düşərək həm öz dövrəsindəki na k1 kontaktını qapayaraq R kontaktını sığortalayır, zeng dövrəsindəki nb k1 kontaktını açaraq zəngi söndürür. Network 4 -dəki zyok kontaktı kontaktı zəngin işləmə qabiliyyətinin yoxlanması üçündür.
Əgər operator panelində siqnallama virtual lampalarla yerinə yetrilirsə, onda proqram zəngi idarə etməklə yanaşı həmin lampaları da idarə edir – yandırır və söndürür. Bu halda hər hansı bir texnoloji parametrin aşağı və yuxarı həddən çıxmasının siqnallanması iki siqnallanan parametr hesab edilir. Şəkil 5.7-də bir texnoloji paramet­rin aşağı və yuxarı həddən çıxmasını siqnallayan LAD proqramı verilmişdir. Proqramı istənilən sayda texnoloji parametrin sinallanmasına tətbiq edilməsi üçün hər bir parametr üçün Network 2 və Network 3 uyğun dəyişənlərlə tirajlanmalı, Network 4-ə isə iki sətir əlavə edilməlidir.



Şəkil 5.7. Bir parametrin reqlament həddindən çıxmasını
siqnallama proqramı

Bu proqramın işi də əvvəlki kimidr. Fərq paramrn aşağı və yxarı hədlərdən çıxmasının ayrılıqda baxılması və ki releləri və onların na ki kontaktlarına paralel virtual lampa ilə bağlı olan Lİ konnekto­runun qoşulmasıdır.

Virtual lampalarla siqnallama virtual göstərən cihazlarda rənglərdən istifadə edilməsinə mane olmur.
Vəziyyət siqnallanması operator panelində virtual lampa vasitəsilə yerinə yetirilir. Virtual lampa ilə siqnallama ekran elementləri yaradılarkən lampa kimi lstifadə edilən dairə və ya digər qapalı fiqurun animasiyası ilə yerinə yetirilir və heç bir kontroller proqramı tələb etmir.

Üçfazlı mühərrikin reversiv idarəetmə sxemi

Üçfazalı mühərrikin rotorunun fırlanma istiqamətini dəyişmək üçün istənilən iki fazanın mühərrikə qoşulma yerini dəyişmək kifayətdir. İdarəetmə sxemi aşağıdakı tələbatları ödəməlidir:

1. 
   Mühərrikin istənilən vəziyyətində (sükunət və ya işçi) D1 və D2 düymələrinin eyni zamanda sıxılması onun vəziyyətinə təsir etmir;
   
2. 
   Mühərrikin işçi vəziyyətində D1 və ya D2 düymələrinin sıxılması onun vəziyyətinə təsir etmir;
   
3. 
   Mühərrikin rotorunun fırlanma istiqamətini dəyimək üçün ilk növbədə onu dayandırmaq lazımdır.
   

Bu tələbatları təmin edən idarəetmə sisteminin sxemi şəkil 5.10-da verilmişdir.

Şəkil 5.10. Üçfazlı mühərrikin reversiv idarəetmə sxemi

Şəkildə: F1, F2, F3 - faza xətləri, 0 – sıfır xətti, D1 və D2 mühərrikin (M) rotorunun şərti düz və əks istiqamətdə fırlanması üçün işəburaxma, D3 dayandırma düymələridir.

Sxem işi aşağıdakı kimidir: D1 düyməsi qısa müddətə sıxıldıqda R1 relesi işə düşərək özünün na R1 kontaktlarını qapayır və nb kontaktlarını açır. R1 relesini dövrəsindəki R1 kontaktı D1 düyməsi­ni sığortalayaraq relenin işçi vəziyyətdə qalmasını təmin edir. R2 relesinin dövrəsindəki nb R1 kontaktı açılaraq həmin relenin işəburaxılmasına imkan vermir (bloklayır). Mühərrik dövrəsindəki R1 kontaktları onu fazalara qoşaraq işə salır. D3 düyməsi sıxıldıqda R1 relesini dövrəsi qırılır və onun na kontaktları açılır, nb kontaktları qapanır. Analoji olaraq D2 düyməsi sıxıldıqda mühərrik əks istiqamətdə işə düşür. Sxemdən göründüyü kimi mühərrik dövrəsindəki R1 və R2 kontaktları F3 fazasını sabit saxlayıb, F1 və F2 fazalarını dəyişirlər.
İdarəetmə sisteminə qoyulan tələbatlar aşağıdakı kimi təmin edilir:

1. 
   D1 və D2 düymələri eyni zamanda sıxıldıqda onların nb kontaktları açılaraq bir-birinin dövrəsini qırır. Mühərrik sükunətdə olduqda o, işə düşmür. Mühərrik işçi vəziyyətdə olduqda isə işləyən relenin öz dövrəsindəki kontakt qapalı olduğu üçün mühərrik işçi vəziyyətdə qalır;
   
2. 
   Mühərrik düz istiqamətdə işlədikdə R2 relesinin dövrəsindəki nb R1 kontaktı açıq olduğu üçün D2 düyməsi sıxıldıqda R2 relesi işə dümür. Mühərrik əks istiqamətdə işlədikdə uyğun bloklamanı R1 relesinin dövrəsindəki nb R2 kontaktı yerinə yetirir.
   
3. 
   Bu tələbat 1-ci tələbatda göstərilən səbəblədən təmin edilir. Yəni mühərrik işçi vəziyyətdə olduqda D1 və ya D2 düymələrinin sıxılması onun işinə təsir etmir, yalnız D3 düyməsi sıxıldıqda mühərrik dayanır və bundan sonra işəsalma düymələri ilə mühərriki bu və ya digər istiqamətdə işə salmaq olar.