Avtomatikaning tеxnik vositalari

Elektromagnitli muftalar

Muftalar — uzatma va ishchi mexanizmlar orasidagi bog’lovchi zveno hisoblanadi. Ularning ish prinsipi bog’lovchi elementlarning elektromagnit xususiyatlariga asoslangan.
Elementlarning bog’lanishi ko’rinishiga qarab muftalar funksiyali quruq ishqalanuvchan, qovushoq ishqalanuvchan va siljish muftalarga ajratiladi. Quruq ishqalanish muftasi (7.4, a-rasm) 3 va 9 vallarga bog’langan 5, 6 - ikkita yarim mufta holda 2 xalqa va 4 shetkalardan kuchlanish qabul qiluvchi 1 cho’lg’amdan tashkil topgan. 6- yarim muftaning boshqariluvchi qismi 8- shponkaning o’qi bo’yicha xarakatlanadi, u ishchi mexanizmning 9-vali bilan bog’langan. Boshqariluvchi 6 mufta 7 prujina yordamida 5 boshqaruvchi muftaga nisbatan siqiladi. Cho’lg’amlarga elektr toki berilishi bilan hosil bo’lgan elektromagnit maydon 7 prujina kuchini yengib, boshqariluvchi 6 muftani tortadi. Ishqalanish kuchlari hisobiga 5 va 6 yarim muftalarda hosil bo’ladigan aylantiruvchi moment boshqaruvchi valdagi boshqariluvchi valiga o’tkaziladi. Uzatilayotgan aylantiruvchi momentni kattalashtirish uchun muftalarni ko’p diskli ko’rinishda tayyorlanadi.
Qovushoq ishqalanuvchi muftalar (7.4 b-rasm) ferroparo-shakli yoki magnitli emulsiyali tarkibiga ega bo’lib, boshqariluvchi va boshqaruvchi elementlarda bog’lovchi qatlam hosil bo’ladi. Bunday muftalarning xarakterli tomoni shundaki, magnit oqimi ortib borishi bilan uzatiluvchi aylantiriluvchi moment ortib boradi. Bunday muftalar yuklamalarga nisbatan chidamli bo’lib, tez xarakatlanuvchan IM lardan hisoblanadi (vaqt doimiysi Т=0,005... 0,008 s), ularning uzatish koeffitsiyenti K=3500. Bu muftalar konstruktiv tuzilmasiga ko’ra g’altaklarning joylashishi, soni, ishchi yuzasining shakliga, tok o’tkazgichlarining ko’rinishi va boshqa belgilariga ko’ra farqlanadi

7.4-rasm. Quruq ishqalanish va qovushoq ishqalanish muftasining konstruktiv va elektr sxemalari.

8-bob. Avtomatika rostlagichlari

1.