Avтomaтikaning тeхnik vosiтalari

∆F = ήh,                      (2.17) 
 
Bu yerda,  ή- suyuqlikning solishtirma og‘irligi. 

---

 
54 
 
Qo‘ng‘iroqchali tizimlarda  bosimlar farqi   ∆F = F1 – F2  qo‘ng‘iroqchani 
aralashuvini hosil qiladi va natijada   F1 bosimni  aniqlash imkoniyati tug‘iladi. 
 
Gidostatik tizimlarda xalqali tarozili kameraning burilish burchagi bosimlar 
farqi   ∆F = F1 – F2 ga proporsional bo‘ladi. 
 
2.19-rasm.  Suyuqlikli bosim datchiklarining turlari: 
a) – U-shaklli;  b) – qo‘ngiroqchali;  v) – gidrostatik, g) – membranali,  d) – 
silfonli, e) – manometrik trubkali. 
 
 
 
Suyuqlikli bosim datchiklari  aniq va bir me‘yorda ishlashi bilan bir qatorda  
ularning  ekspluatatsion  noqulayliklari  (kichik  oraliqlarda  o‘lchash  sharoitlari, 
faqatgina  vertikal  holatda  ishlashi,  katta  o‘lchamlarga  ega  bo‘lganligi  kabilar) 
sababli oxirgi paytlarda ularni o‘rnini takomillashgan datchiklar egallamoqda. 
 
Membranali  datchiklarda  (2.19,a-rasm)  elastik  plastina  (membrana)  nazorat 
qilinayotgan  muxit  bosimi  ta‘sirida  bo‘ladi  va  kontaktli  tizim  bilan  mustaxkam 
bog‘langan  shtokka  ta‘sir  ko‘rsatadi.  Bunday  turdagi  datchiklar  sodda  tuzilishi, 
puxtaligi, o‘lchovlarni yetarlicha aniqlik bilan o‘lchashi sababli ularni qo‘llash yil 
sayin ko‘payib bormoqda.    
 
Silfonli 
datchiklar 
(2.19,b-rasm) 
egiluvchan 
materialdan 
yasalgan 
gofrirovanli  yupqa  devorli  trubkadan  tashkil  topgan  bo‘ladi.  Тashqi  va  ichki 
bosimlar  farqini  unga  ta‘sir  qilayotgan  kuch  hosil  qiladi.  Bu  kuch  ta‘sirida 
silfonning  cho‘zilishi  va  qisilishi  hosil  bo‘ladi.  Silfonning  bo‘sh  uchini  siljishi 
ko‘rsatkich strelkasi va xarakatlanuvchan kontaktlari  orqali amalga oshiriladi. 
a 
b 
v 
g 
d 
e 

---

 
55