Avtomatika va ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish

Samaradorlik nazariyasi asoslari.
Mashinalarni samaradorlik nazariyasini asosini quyidagi masalalar tashkil qiladi:

1. 
   Har qanday ish bajarilishi uchun vaqt va mexnat talab qilinadi;
   
2. 
   Unumdorli (foydali) sarflangan vaqt deb, asosiy ishlov berish jarayonlari (masalan, shaklhosil qilish, nazorat, yig’ish va boshqa) bajarish uchun sarf-langan vaqtga aytiladi. Qolgan xamma vaqt, ishchi siklini yordamchi (salt) yurishlari va sikldan tashqari yo’qotishlar uchun sarflangan unumsiz (foydasiz) vaqt hisoblanadi.
   
3. 
   Yuqori samaradorlik va sifat ta’minlangan holda salt Yurishlarga va boshqa yo’qotishlar yo’q bo’lsa, mashina ideal mashina (uzluksiz ishaydigan, cheksiz ishonchli) hisoblanadi.
   
4. 
   Har qanday mahsulotni ishlab chiqarish uchun ishlab chiqarish vositalari ishlab chiqish va uni ishchanligini saqlash uchun oldindan sarflangan mexnat sarfi va texnologik dastgohga hizmat ko’rsatish uchun ishchi mexnati sarf qilinadi.
   
5. 
   Texnikani rivojlanishi oldindan sarflangan mexnat sarfini oshishi va ishchi mexnati sarfini kamayishi bilan bog’liq.
   
6. 
   Har qanday ishlab chiqarish jarayonini texnologiyasini ishlab chiqarishda alohida elementlarigacha hisobga olish zarur. 7. Mashinalar unumdorligini cheki yo’q (cheksiz).
   

8. 
   Har xil texnologik jarayonlarni avtomat va avtomat liniyalari yagona avtomatlashtirish asosiga ega. Bular maqsadli mexanizmlar va boshqaruv tizimlarini o’xshashligi, samaradorlik, ishonchlilik, iqtisodiy samaradorlik bir xil qonuniyatga bo’ysunadi:
   
9. 
   Yangi texnikani ilg’orligi,vaqtomili, mexnat unumdorligini oshishi bo’yicha baxolanadi.
   

Mexnat unumdorligini muxim omili ishchi mashinani yaratish uchun sarflangan mexnatdir.
A_y=W/T (3.1)
bunda, A_u – mehnat unumdorligi; W – ishlab chiqarilgan yaroqli mahsulot; T – umumiy mehnat sarfi. Mehnat unumdorligi o’lchov birligi umumiy ko’rinishda A_u=(mahsulot/ mehnat) sifatida ishlatiladi.
Amalda mexnat unumdorligi o’lchov birligi ishlab chiqarilgan mahsulot va mexnat sarfini qanday birlikda hisoblanishga bog’liq