Avtomatika va energetika

O‘ziyozar deformatsion manometrlar, vakuummetr va monovakuummetrlar. Bir o‘ramli naychasimon prujinali asboblarda, agar ko‘rsatuv strelkasini yozuv qurilmasi perosi bilan almashtirilmasa, o‘lchashning yuqori aniqligi ta’minlanmasligi mumkin. Shuning uchun o‘ziyozar asboblarda yuqori sezgir elementlar: ko‘p o‘ramli (gelikoidalli) naycha prujina yoki garmonika membranali — silfon shaklidagilari qo‘llaniladi.

Xuddi shunday sezgir elementlar odatda telemetrik qurilmalarga ega asboblarda bo‘ladi, ular ko‘rsatuvni masofaga uzatish imkoniga ega.

Ko‘p o‘ramli naychasimon prujinalar naycha uchidagi Dg og‘ish burchagini boshlang‘ich burchak g ga proporsional burchakni hosil qiladi va uning qiymati kattaroq bo‘ladi. Ko‘p o‘ramli prujinalar 10 kg-k/sm² va undan yuqori 1600 kg-k/sm² gacha (standartga ko‘ra) chegaraga ega bo‘lgan manometrlarda qo‘llaniladi. Vakummetr va ko‘p sonli monovakuummetrlarda hamda 0,25 dan 6,0 gacha yuqori o‘lchash chegarasiga ega bo‘lgan manometrlarda odatda silfonlar ishlatiladi, ular h kattaligiga, bosimga proporsional, o‘zining balandligiga ega.

Standartlarga ko‘ra 600 dan 4000 kg-k/sm2 gacha o‘lchash chegaralariga ega bo‘lgan o‘ziyozar silfonli tyago- va naporomerlarni ishlab chiqarilishi yo‘lga qo‘yilgan.

Asbob va avtomatlashtirish vositalari uchun odatda 36 НХТЮ yoki 149 qotishmadan (uning tarkibi Ni = 25%, Mn = 14%, Al = 1,3%, Cr = 1,2%, Si = 0,5%, Cu = 58% dan iborat) tayyorlangan choksiz bir o‘ramli silfonlardan foydalaniladi.

Silfonlar yupqa devorli naychalarni presslash bilan tayyorlanadi.

Standartga binoan ko‘p sonli turli o‘lchamli F_SAM. p [(D + d)14]² 0,1 dan 160 sm² ga foydali yuzasi bilan, to‘lqinlar soni n = 4; 6 va 10 ga teng silfonlar yaratilgan. F_SAM. > 5 sm2 li silfonlar uchun to‘lqinlar soni 16 ga teng bo‘lishi mumkin. Naycha devori S₀ qalinligi 0,08 dan 0,25 mm oralig‘ida olinadi. Silfonlar berk tagi bilan payvandlanib ulanadi. Silfonlar ichki hamda tashqi bosimni qabul qiladi. Tashqi bosim qiymati ichki bosimga nisbatan 10—30% ni tashkil qiladi (F_SAM. Ј80sm²). 9.4- rasmda silfonning chizmasi keltirilgan.