Avtomatika va elektrotexnika fakulteti 1-kus elektr mexanikasi yo’nalishi 44-20 magistranti Qosimov Baxtiyorning

Texnologiyaning xavfsiz ishlashini ta'minlash uchun boshqaruv tizimi himoya tizimi bilan jihozlangan
• Chastotani himoya qilish
• Kuchlanishdan himoyalanish
• Teskari quvvat himoyasi
• Joriy muvozanatdan himoyalanish
• Haddan tashqari oqimdan himoyalanish
• Vibratsiyadan himoya qilish
Mini GESni parallel ishlash uchun yoqish jarayoni umumiy qabul qilinganidan farq qilmaydi [12,15]
* yoqilgan generatorning kuchlanishi allaqachon ishlayotgan generatorning kuchlanishiga teng bo'lishi kerak;
* generatorlarning chastotalari bir xil bo'lishi kerak;
* generatorlar fazalarining almashinishi bir xil bo'lishi kerak;
* ishlaydigan va yoqilgan generatorlarning kuchlanishi fazada bo'lishi kerak.
Turbina tezligini nazorat qilish
Tarmoqqa ulangan tizimlar
Mini GESdagi turbinaning aylanish tezligi doimiy bo'lishi kerak, shunda generator standart sifatli elektr energiyasini ishlab chiqarishi mumkin, ya'ni. chastotasi 50 Hz va kuchlanish 220-230 volt (V).
Umumiy tarmoqqa ulangan tizimlarda asosiy parametr turbinaning kuchi va mos keladigan suv oqimi hisoblanadi. Bunday holda - generatordagi yuk juda muhim masala emas, chunki deyarli har qanday quvvat iste'molchilar uchun umumiy tarmoqqa o'tkazilishi mumkin.
Odatda, bosim havzasidagi suv sathi nazorat qilinadi va suv oqimi hidoyat qanoti (uning pichoqlari o'rnini o'zgartirish orqali) yoki ko'krakdagi igna valfi (paqir turbinasi holatida) yordamida tartibga solinadi.
Mini GES parametrlarini avtomatik ballast barqarorlashtirishning konstruktiv sxemasi: GT – gidravlik turbina; G - generator; H - foydali yuk; BN - balast yuki; RBN - ballast yuk regulyatori.
Bundan tashqari, generatorning quvvat oqimi tartibga solinadi, bu uning kuchlanishining barqarorligiga ijobiy ta'sir qiladi. Kommutator klapanlarini almashtirish tabiiy usulda amalga oshiriladi, shuning uchun generator kuchlanishi ko'rinishidagi buzilishlarning yo'qligi xarakterlidir. Bu tiristor kalitlari bilan avtobalast stabilizatsiya tizimlarining eng muhim afzalligi.
3.18-rasm.Tiristorli kalitli Mini GES sxemasi: ГT - gidravlik turbina; Г - generator; H - foydali yuk; БН1… БНn – ballast yuklari; CУ - boshqaruv tizimi; K1 ... Kn - kalitning tiristor kalitlari.
XULOSA
O‘zbekiston Respublikasini elektr energiyasi bilan ta'minlashda Mini-GESlar muhim rol o’ynaydi. Kichik gidroenergetika boshqa an'anaviy elektr energiyasi bilan solishtirganda elektr energiyasini ishlab chiqarishning eng tejamli va ekologik toza usuli hisoblanadi. 2016-yilda kichik va Mini GESlarning umuman GESlarni raqamlarda ko’rganimizda, 2021- yilga kelib yanada rivojlanganini yangi GES qurilishini guvohi bo’lishimiz mumkin. Asosiy maqsadimiz suvning energiyasidan unumli foydalanishimizdir. MiniGESlar (Minigidroelektrik stansiyalar) nafaqat foydalanish bosqichida, balki qurilish jarayonida ham atrof-muhit va tabiiy landshaftni saqlash imkonini beradi. Quyosh, shamol kabi boshqa ekologik toza qayta tiklanadigan elektr energiyasi manbalaridan farqli o'laroq, kichik gidroenergetika ob-havo va vaqt sharoitlaridan amalda mustaqil bo'lib, iste'molchini barqaror elektr energiyasi bilan ta'minlashga qodir ekan