Август 2020 3-қисм

Август 2020 3-қисм
Тошкент
А
Б
1 расм: Охта Алисон диссертациясида келтирилган безаклар.
2 расм: Қаффол Шоший қаламига мансуб “Маҳосин” асарининг Оксфорд қўлёзмаси 
жилди.
Маҳосин асарининг Оксфорд қўлёзмаси кўчирилган хат тури орқали унинг ёзилган 
санасини аниқлаш мақсадида биз қўлёзма нусхасини Оксфорд Университетининг араб 
тилидаги қўлёзмалар бўйича мутахассис Др. Умбертога юбордик. Мутахассиснинг 
бизга ёзган жавоб хатида, қўлёзманинг хат услуби ўзига хос эканлиги ва у бу каби хат 
турида кўчирилган қўлёзмага ҳозиргача дуч келмаганлиги ҳақида ёзди. Унинг фикрича, 
қўлёзма араб мағриби ва машриқи хат турларининг ҳар иккаласидан фойдаланган ҳолда 
ёзилган. Қўлёзмадаги хат тури жуда қизиқарли бўлиб, ёзувда бир қанча араб мағрибида 
қўлланиладиган хусусиятлар мавжуд. Лекин “фа” ва “қоф” ҳарфларининг нуқталари
машриқ ҳудудидаги матн кўчирувчиларнинг ёзув услубини аниқ такрорлайди. Бундан келиб 
чиқиб, араб мағриби ҳудудларида таҳсил олган мутахассис араб машриқида қўлланилган 
хат услубида ёзишга ҳаракат қилган, деб тахмин қилишимизга асос бўлди. Ёки мазкур 
қўлёзма араб мағриби ҳудудидан араб машриқи ҳудудига кўчиб ўтган оилаларда тарбия 
топган инсонлар томонидан кўчирилган ёки, мағриб ва машриқ оралиғидаги ҳудудларда, 
масалан Тунисда таҳсил олган мутахассис томонидан кўчирилган бўлиши мумкин, деб ёзди 
Др Умберто ўз хатида.
Маҳосин асарининг Оксфорд университети кутубхонасида сақланаётган қўлёзмасини 
қисқача кодикологик таҳлил этиш жараёнида у ҳақида қуйидаги хулосаларга келдик:
1. Мазкур қўлёзма насх хатида кўчирилган;
2. Манба колофонида хаттотнинг исми, манба кўчирилган жой ва вақт қайд қилинмаган;
3. Қўлёзманинг 3-б бетидаги эгалик ҳақидаги қайдномага кўра, манба ҳижрий 841
(ми
-
лодий 1437)
йилдан олдин кўчирилган;
4. Хат турига кўра, қўлёзма араб мағриби ва машриқи ҳудудлари туташган ерда яъни, 
ҳозирги Тунис ёки Марокаш ҳудудида кўчирилган бўлиши мумкин;
5. XIII-XIv асрларда тахминан ҳозирги Марокаш ҳудудларида китоб муқоваларига 
ҳудди худди биз ўрганган қўлёзмадаги каби нақш билан безатиш урф бўлганлигини инобат
-
га олиб, мазкур қўлёзма XIv асрдан аввал муқоваланган деб хулоса чиқардик; 
6. Қўлёзманинг мағриб ва машриқда қўлланилган хат турларидан аралаш фойдаланиб 

---

71