Август 2020 3-қисм

Август 2020 3-қисм
Тошкент
TARIX FANINI O’QITISH SAMARADORLIGINI OSHIRISHDA INTERFAOL
METODLARNING O’RNI
Numonova Ziyoda Abdunazarovna
Farg’ona viloyati Buvayda tumani 47-umumiy
ta’lim maktabining tarix fani o’qituvchisi
Telefon:[phone]
Annotatsiya: ushbu maqolada tarix fani darslarida qo’llaniladigan interfaol metodlar
haqida bayon etilgan. O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini oshirish, shuningdek, 
ulardagi mavjud tushuncha va tasavvurlarini shakllantirish, erkin fikrlash qobiliyatini yanada
rivojlantirish maqsadida ushbu maqola yozildi.
Kalit so’zlar: interfaol metod, aqliy hujum,pinbord, insert, blits-o’yin texnologiyasi, davra
suhbati metodlari.
O’zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligining “Xalq ta’limi tizimi faoliyatini
mazmunan takomillashtirish va samaradorligini oshirish bo’yicha” chora tadbirlar rejasida ta’lim
sifati va samaradorligini yanada oshirish, o’qituvchilarni ilg’or pedagogik texnologiyalar bilan
qurollantirish va ular asosida dars mashg’ulotlarini tashkil etishga yo’naltirish o’quvchilarga
zamonaviy bilim olish yo’llarini o’rgatish, aqlan va jismonan yetuk, ma’naviy dunyoqarashi
keng, har qanday vaziyatda o’zining sog’lom fikri bilan munosabat bildira oladigan barkamol
shaxslarni tarbiyalash kabi vazifalar ko’rsatib o’tilgan. Ushbu vazifalarni bajarishda tarix
fanining o’rni beqiyos. Tarix fanida interfaol metodlarni qo’llash yuqori samaradorlikka
erishishga olib keladi. Ta’lim metodlarini tanlashda har bir darsning didaktik vazifasidan
kelib chiqib tanlash maqsadga muvofiq sanaladi.
Pedagagik texnologiyalar asosida tashkil etilgan darslar tashkiliy usullari, o’tkazish
metodlariga ko’ra o’quvchi ehtiyojiga mos tushishi kerak.Chunki bunday darslar o’quvchi
ruhiyatiga yaqinroq bo’ladi. Buning uchun dars jarayoni oqilona tashkil qilinishi, o’qituvchi
tomonidan o’quvchilarning qiziqishini orttirib, ularning ta’lim jarayonida faolligi muttasil
rag’batlantirilib turilishi kerak. Interfaol metodlar deganda o’quvchilarni faollashtiruvchi va
mustaqil fikrlashga undovchi, ta’lim jarayonining markazida o’quvchi bo’lgan metodlar
tushiniladi.Bu metodlar qo’llanilganda o’qituvchi o’quvchini faol ishtirok etishga chorlaydi.
“Aqliy hujum”metodi - biror muammo bo’yicha o’quvchi tomonidan bildirilgan erkin fikr
va mulohazalarni to’plab, ular orqali ma’lum bir yechimga kelinadigan metoddir. “Aqliy
hujum” metodining yozma va og’zaki shakllari bor. Og’zaki shaklida o’qituvchi tomonidan
berilgan savolga o’z javoblarini qog’oz kartochkalarga qisqa va barchaga ko’rinarli tarzda
yozadilar.Ushbu metod to’g’ri va ijobiy qo’llanilganda shaxsni erkin fikrlashga o’rgatadi. 
“Pinbord” metodi - pinbord (inglizchadan: pin-maxkamlash, board-yozuv taxtasi) munozara
usullari yoki o’quv suhbatini amaliy usul bilan moslashdan iborat. O’qituvchi taklif etilgan
muammo bo’yicha o’z nuqtai nazarini bayon qilishni so’raydi. To’g’ridan-to’g’ri yoki
ommaviy aqliy hujumning boshlanishini tashkil qiladi. Fikrlarni taklif qiladi, muhokama
qiladi, baholaydi va eng samarali fikrni tanlaydi. Ularni tayanch xulosaliy fikr sifatida
alohida qozog’larga yozadi va doskaga mustahkamlaydi.
“Insert” metodi – ushbu metod o’quvchilarda yangi axborotlar tizimini qabul qilish va 
bilimlarni o’zlashtirilishini engillashtirishda qo’llaniladi. Shuningdek bu metod o’quvchilar
uchun xotira mashqi vazifasini ham o’taydi.
“Blits-o’yin texnologiyasi – sana va voqealarni to’g’ri xranologik ketma-ketlikda
joylashtiring. Sanalar-395, 527-565, 534 yillar, vI asr o’rtalari.Tarixiy voqealar – Rim imperiyasi
ikki mustaqil davlatga bo’lindi, Konstantinopol, Yustinian imperatorligi davri, Yustinian I 
velisariyni shimoliy Afrikaga jo’natdi, vizantiyaning zaiflashuvi slavyan qabilalarini istilolariga
yo’l ochdi, vizantiyaga slavyan qabilalari kelsin o’rnasha boshlaydi.
“Davra suhbati” matodi – aylana stol atrofida berilgan muammo yoki savollar yuzasidan
o’quvchilar tomonidan o’z fikr mulohazalarini bildirish orqali olib boriladigan o’qitish
metodidir. Davra suhbatining og’zaki va yozma shakllari mavjud. So’zlayotgan o’quvchini
barcha diqqat bilan tinglaydi, agar muhokama qilish lozim bo’lsa, barcha fikr-mulohazalarni
tinglab bo’lingandan so’ng muhokama qilinadi. Bu esa o’quvchilarning mustaqil fikrlashga
va nutq madaniyatining rivojlanishiga yordam beradi.

---

25