Avg'on rubobining torlari va ularning sozlanishi afg'on rubobi cholg'usi va uning ijrochilari. Musiqa torli cholg'ular tarixidan

Avg'on rubobining torlari va ularning sozlanishi
Afg'on rubobi takomillashgandan keyin 5 :a ochiq torlari sof kvarta intervallariga ;ozlanadigan bo'idi. Sozning torlari ichakdan bo'lib, I juft :orlar kesimi 0,8 mm, 2 juft torlar kesimi 1,2 mm, 3 tor (billa lik) kesimi 1,8-2 mm bir xii 19 7. Qorlnni 9. Torlar uslk, qlsml 8. Xarrak 6. Kosa (qorlnni paslki qismi) 10. IImnq/ar (torlaml /li51r uchun) yo'g'onlikda taqiladi. Vaqt o'tishi bilan ijrochilik mahorati rivojlanib, 1972-80- yillari tajriba uchun rubobdagi 3- yakka yo'g'on torga metall simdan tor qo'shib unison qilib sozladim. Shunda yo'g'on tor bilan ingichka po'latdan qo'yilgan sim qo'shilib zil (yuqori) - bam (past) yoqimli va kuchli tovush hosil bo'ldi. Mabodo kuy ijrosi uchun o'sha 6- simim kerak bo'imasa, xarrak yoniga tushirib qo'yadigan bo'ldim. Vaqt o'tishi bilan bu tajribamdan qashqar rubobchilar ham foydalanadigan bo'ldilar .. ----- 2 )' ) 4 o 0 -- ~J 6 ~g: O'sha yillardan beri hozirgacha afg'on rubobini 6 ta simda ijro etib kelib, yana shu yili ustoz Ergash Shukurullayev bilan rubobning kosasini eski holiga yaqinlashtirib, yonidagi 8 ta sado beruvchi torlami qo'shib ustoz rahbarligida musiqa fabrikasida tajriba uchun afg'on rubobining yangi shakli ishlandi. Rubobning eski va qayta ishlangan eng yaxshi tomonlarini olib, boshqa ko'rinishdagi sadolanishi to'liq, ohangi yoqimli afg'on rubobi yaratildi. Xarrakdan asosiy 6 ta torlaming tagidan o'tgan 8 ta po'lat simlar sado berib turuvchi torlar hisoblanib, ular kosa yonidagi 8 ta quloqqa taqiladi. 2 3 4 6 P e£ Asosiy juft torlami 50zlanishi. 2 , e~e J 4 6 7 8 « ~ » i , 9 a Sado berib turuvchl torlarni sozlanishl. Bu tortar kosa yonidagi qllloqlarga mahkamlanadi. Men 44 yillik ijrochilik, amaliy, nazariy va pedagogik tajribamga slIyangan holda shuni guvohi bo'lyapmanki, sozlar o'zgaradi, takomillashadi, lekin eng yaxshisi ijrochilar tomonidan chaiinib, yanada rivojianadi, degan fikrdaman. Shuning uchlln bll sohada ustozlarimiz Borbad, Al-Farobiy, Usta-Vsmon Zufarov, A.!. Petrosans, M. Mirzayev, E. Shllkurul\ayev va qator olim va ijrochi sozandalarni yaratgan nodir sozlaridan o'rganib, o'z mlliohaza va hozirgi zamonni talabiga javob beradigan afg'on rubobi haqidagi fikrmulohazalarimni yozayapman. Bu hali eng yuqori darajadagi afg'on mbobi dcgani emas, chunki hali qilinadigan ishJar ko'p. Bu soz davr taqozosi bilan shogirdlar tomonidan rivojlanib, yana boyiydi. Shuni nazarda tutgan holda, konstruktor S.E. Didenko va professor 1.A. Petrosans tomonidan qayta ishlangan afg'on rubobini asos qilib, hamma o'quv yurtlarida maxsus afg'on mbobi sinfida qo'llanilayotgan soz haqida so'z boradi.