Аудиторское заключение

 
Masala.
Qandolatchilik fabrikasi boshqa bir auditorlik firmasi bilan shartnomani 
buzib, sizning auditorlik firmangiz bilan shartnoma tuzmoqchi. 
Talab qilinadi: 
Bu holatda siz nima qilasiz? Holatlarni tahlil qiling. 
Masala.
Siz o’zingizga bir necha yildan beri mijoz bo’lib kelayotgan «Ray» nomli 
kichik korxonaning moliyaviy hisobotini tekshirish bo’yicha shartnoma imzoladingiz. 
Siz ushbu vaqtda boshqa tashkilotning xizmatini qilayotgan edingiz, shu boisdan siz 
o’z yordamchingiz (auditor yordamchisi)ni mazkur mijoz korxonaga jo’natdingiz va 
debitor qarzlarni tekshirishni boshlashni tayiinladingiz. Siz jo’natgan yordamchingiz 
o’tgan hisobot davridagi ishchi hujjatlarndan foydalangan holda schetlar qoldig’ini 
aniqladi, debitorlarni xronologik tarzda ajratdi, debitor qarzlarni tasdiqlash uchun 3-
shaxslarga so’rov jo’natdi, qarz va kreditlarni tasdiqlovchi hujjatlarni o’rgandi. 
Bundan tashqari u debitor qarzlarni undirishning qonuniyligi va ehtimolligi bo’yicha 

---

15 
dalillar to’pladi. Siz uning ishi natijalarini va to’plagan ishchi hujjatlarini ko’rib 
chiqib, yordamchingiz o’tgan hisobot davri hujjatlaridan to’g’ri foydalanganiga amin 
bo’ldingiz. 
Talab etiladi: 
1.
Siz o’z yordamchingiz debitor qarzlar bo’yicha tekshiruvni to’liq qamrab 
olganiga qay darajada ishonsiz, 
2.
Auditor yordamchisining auditorga tekshiruv materiallarini berish tartibi 
Axloq kodeksida qay tariqa bayon etilgan? 
3.
Auditor o’z yordamchisining audit standartlaridan qay darajada 
foydalanganini qay tariqa nazorat qiladi? 
Masala.
«Deloitte and Touche» auditorlik kompaniyasining auditori Delua 
Uilyam 
 bilan quyidagi holatlar yuz berdi: 
1.
“A” kompaniyaning buxgalteri 2 oy oldin ishdan haydalgan bo’lib, 
kompaniya yangi buxgalter ishga qabul qilmagan. Natijada kompaniyada xo’jalik 
operatsiyalari ro’yxatga olinmagan va buxgalteriya ishlari yuritilmagan. Kredit 
shartnomasiga rioya qilish maqsadida korxona oraliq moliyaviy hisobotni taqdim 
etishi kerak, ammo mazkur hisobot tuzilmagan. Shu boisdan kompaniya «Deloitte 
and Touche» auditorlik tashkilotiga murojaat etib, mazkur auditorlik tashkiloti 
auditori Delua 
Uilyam
ni hisobot tuzishga yordam berishini so’radi. Chunki Delua 
Uilyam 
mazkur kompaniyaning oldingi yillardagi moliyaviy hisobotini auditorlik 
tekshiruvidan o’tkazgan.
2.
Delua 
Uilyam 
mazkur jarayonda kompaniya soliq delaratsiyalrini tuzishda 
sof foydni sezilarli darajada kamaytirganini aniqladi. Delua 
Uilyam 
ushbu holat 
bo’yicha auditorlik tashkiloti rahbariga ma’lumot taqdim etdi va kompaniyaga 
hisobotni to’g’rilash kerakligini tavsiya etdi. Ammo kompniya hisobotni 
o’zgartirmasligini ta’kidladi. Delua 
Uilyam 
bu haqda soliq organiga ma’lumot taqdim 
etdi. 
3.
Hisobot davri yakunid kompaniya rahbariyati uning inventarizatsiya 
jarayonidagi ishtiroki uchun kompaniyadaa ishlabb chiqarilgan mahsulot bilan uni 

---

16 
rag’batlantirdi. 
4.
Delua 
Uilyam
ning o’rtog’i Devid Krukshank «Deloitte and Touche» 
auditorlik tashkiltining mijozi bo’lgan bankda kreditlarni taqdim etish bo’yicha 
mas’ul hisoblanadi. Delua 
Uilyam 
Devid Krukshank bilan ta’minlanmagan kreditni 
taqdim etish bo’yicha kelishuvga erishdi va Devid Krukshank Delua 
Uilyam
ga 
kreditni taqdim etdi.
Talab etiladi: 
1. Yuqoridagi har bitta holat bo’yicha etika tamoyillari nuqtai nazaridan o’z 
fikringizni bayon eting 
2. Yuqoridagi holatlardan qays birida etika tamoyillariga rioya qilinmagan. 
3. O’z fikringizni etika kodeksi qoidalari bilan asoslang.
Masala.
«Toyota» kontserni auditorlik kompaniyasiga buxgalteriya hisobini 
kompyuterlashtirish yuzasidan murojaat qildi. Ushbu auditorlik kompaniyasi 
«Toyota» kontsernini bir necha yildan beri tekshiruvdan o‘tkazadi va tashkilotning 
moliyaviy va boshqaruv hisobi muammolarini va xususiyatlarini yaxshi biladi.
Talab qilinadi:
1. Agar auditorlik kompaniyasi “Toyota” kontserniga kompyuterlashtirish 
yuzasidan xizmat ko‘rsatsa, auditorlik tekshiruvi o‘tkazayotgan vaqtda auditorning 
mustaqilligiga ta’sir ko‘rsatadimi?