Auditorlik tashkilotlari tomonidan mijozlarni tanlab olish

• EKI 75
• Tursunov A.

• 1

• AQSHda bozor iqtisodiyotining rivojlanish omillari xususiyatlari

• 2

• ARSH iqtisodiyotining tarkibi va rivojlanish dinamikasi

• Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozining AQSH iqtisodiyotiga ta’siri va undan chiqish yo’llari

• 3

• Reja

• AQSH iqtisodiy salohiyati va rivojlanish darajasi bo’yicha dunyoning eng yirik mamlakati hisoblanadi.
• Mamlakat hududi 9,7 mln.kv.km, aholisining soni 310 mln(2010-yil) kishini tashkil etadi. AQSH da 100 dan ortiq millat vakillari istiqomat qilishadi shundan kelib chiqishi yevropaliklar 80%, qora tanli amerikaliklar 12%, osiyoliklar 2%, 1% ga yaqinini hindular tashkil etishadi.

• 1

• AQSH federativ respublika hisoblanib, ma’muriy jihatdan 50 shtat va federal Kolumbiya okrugiga bo’linadi. Hozirda AQSH to’rtta iqtisodiy hududga ajratiladi:

• O’rta –g’arb

• Shimoliy -sharq

• Janub

• G’arb

• O’rta –g’arb

• Shimoliy -sharq

• G’arb

• Shimoliy-sharqiy iqtisodiy hudud hududi jihatdan katta bo’lmasada, unda mamlakatning rasmiy poytaxyi-Vashington va “iqtisodiy poytaxti” – Nyu-York joylashgan. Nyu-york mamlakat YAIMsining 10% ni beradi.

• AQSHning janubi mamlakatda neft,gaz,ko’mir,fosforitlarni qazib chiqarish bo’yicha birinchi o’rinda turadi. Bu hudud hissasiga matolar va tamaki mahsulotlarini ishlab chiqarishning 9/10 qismi to’g’ri keladi.

• G’arb AQSHning eng taraqqiy etgan hududi hisoblanib, Kaliforniya, Vashington shtatlari, Los-Anjeles shahri kinosanoat, harbiysanoat, aviatsiya,kosmos va elektron sanoatning rivojlanganligi bilan ajralib turadi.

• AQSH iqtisodiyoti quyidagi afzallik va omillar asosida rivojlangan

• Yirik ishlab chiqarish salohiyatining mavjudligi

• Boy tabiiy xom-ashyo zaxiralarining mavjudligi, ilmiy texnik va texnologik ustunlikka ega ekanligi

• Mamlakatning qulay geopolitik joylashuvi

• Mamlakat hududida 150 yildan ortiq vaqt urush bo’lmaganligi

• Ichki bozor miqyosi va hajmi kattaligi

• Postindustrial iqtisodiy tarkibga ega yangi ishlab chiqarish sohalarining rivojlanganligi

• Rivojlangan xizmatlar sihasi va bozor infratuzilmasining mavjudligi

• Davlat tomonidan iqtisodiy faoliyat erkinligining erkin raqobatni himoyalash, tadbirkorlikni rag’batlantirish, monopoliyaga qarshi chora-tadbirlar yordamida qo’llab quvvatlanishi

• Zamonaviy AQSH iqtisodiyoti “bilimlar iqtisodiyotining” shakllanishi bilan ajralib turadi. 2010-yilda AQSH ITTKI ni rivojlantirish xarajatlari uchun 395,8mlrd. Dollar sarfladi. Ushbu ko’rsatkich mamlakat YAIM ga nisbatan2,8%ni, jahon ITTKI xarajatlarining 34,4% ni tashkil etadi.
• AQSH iqtisodiy rivojlanishidagi muhim omillardan biri-davlat tomonidan tartibga solish hisoblanadi. XX asrning 80-yillariga qadar iqtisodiyotga davlatning roli YAIMdagi ulushi, federal byudjet orqali qayta taqsimlash, shtatlar va mahalliy byudjetlarda muntazam ortib bordi. XXI asr boshida mamlakat YAIMda federal byudjet ulushi daromadlar bo’yicha 18-19% dan, YAIMni yaratishda davlat ulushi 12% dan oshmaydi.

	1995-2004	2005	2010	2011	2012	2016
sof kreditlash/sof qarz	-	-3,2	-10,3	-9,6	-7,9	-6
joriy operatsiyalar saldosi	-	-5,4	-3,2	-3,1	-2,1	-2,7
to'lov balansi saldosi	-	-2,7	-7	-6,4	-5	-4,9
sof qarz	43,2	42,7	68,3	72,6	78,4	88,7
yalpi qarz	62,3	61,7	94,4	100	105	115,4

• AQSH davlat byudjeti kamomadi va davlat qarzi dinamikasi,
• YAIMga nisbatan %da

• AQSH iqtisodiyotining tarkibi rivojlanish dinamikasi

• 2

• AQSH YAIM hajmi 2010-yilda 14,5 trln. Dollarni tashkil etdi va mamlakatda 26,5mln.ga yaqin firmalar, jumladan, 5,3mln. Korporatsiyalar, 2,3mln.hamkorlik tashkilotlari va18,9 mln. Xususiy tadbirkorlik mavjud.
• Mahsulotlar sotish hajmining 41% i kichik va o’rta biznes hajmiga to’g’ri keladi ,59%i yirik biznes hissasiga to’g’ri keladi.

• Sanoat

• Qishloq xo’jaligi

• Xizmatlar sohasi

• 1980

• 34

• 3

• 63

• 70

• 1990

• 28

• 2

• 77

• 2010

• 22

• 1

• AQSH YAIM sining tarkibi

	2010 yilda	2005-2010-yillarda o’rtacha	2009	2010
Tovarlar eksporti	1 278,3	7	-18	21
Tovarlar importi	1 969,2	3	-26	23
Xizmatlar eksporti	518,3	8	-7	9
Xizmatlar importi	358,1	6	-8	7

• O’tgan yilga nisbatan,%

• AQSH tashqi savdosining hajmi o’zgarishi

	Tovarlar			Xizmatlar
	eksport	Import		eksport	Import
Qishloq xo’jaligi mahsulotlari	11,2	5,9	Transport	13,7	21,5
Yoqilg’I va qazib chiqarish sanoati mahsulotlari	10,0	20,7	Turizm	25,6	22,9
Sanoat mahsulotlari	78,8	73,4	Boshqa tijorat xizmatlari	60,7	55,6
Jahondagi ulushi	8,4	4,5	Jahondagi ulushi	14,0	10,2

• AQSH tashqi savdosining tovarlar tarkibi

	2000	2005	2006	2007	2008	2009	2010
Jami	100	100	100	100	100	100	100
Kanada	20,0	19,1	18,3	17,9	17,4	16,2	16,2
Yevropa Ittifoqi	19,8	19,2	18,8	19,2	18,8	19,1	17,1
Xitoy	8,5	11,9	12,4	12,7	12,2	13,6	13,7
Meksika	12,2	11,1	11,3	11,0	10,7	11,6	12,2
Janubiy Osiyo mamlakatlari	12,8	10,1	9,9	5,9	8,6	9,1	9,4
Yaponiya	8,2	7,0	7,0	6,7	6,2	6,3	6,6
Yaqin Sharq	2,9	3,7	3,8	4,0	4,9	4,0	3,9
Afrika mamlakatlari	2,0	3,2	3,5	3,8	4,2	3,4	3,6
Boshqa mamlakatlar	12,1	13,1	13,4	17,3	15,1	15,1	15,2

• AQSH iqtisodiyotida sodir bo’lgan retsessiya sabablari

• Jadal suratlarda kengayayotgan ipoteka bozori bilan bog’lq holda chiqarilgan derevativlarning ortiqcha ishlab chiqarlishi

• Uy-joy bozorida kapitalning ortiqcha to’lanishi

• Bank va boshqa moliya institularida iqtisodiy kreditlash uchun resurslarning yetishmasligi

• Xom-ashyo va neft narxining jadal suratlarda oshishi

• Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish dastaklarining samarasiz ekanligi

• Amerika aholisi va davlat qarzining yuqoriligi

• Tabiiy ofalar va suv toshqinlari

• 3

	1993-2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010
YAIM	3,4	2,5	3,5	3,1	2,7	1,9	-0,3	-3,5	3
Xususiy istemol xarajatlari	3,8	2,8	3,3	3,4	2,9	2,3	-0,6	1,9	2
Davlat istemoli	1,7	2,2	1,4	0,6	1	1,3	2,2	2	0,9
Yalpi jamg'arish	5,6	3,3	6,3	5,3	2,5	-1,4	-5,1	-15,2	1
Ichki talab	3,8	2,8	3,5	3,3	2,5	1,4	-1	-3,6	1,8
Inflatsiya	2,5	2,3	2,7	3,4	3,2	2,9	-3,8	-0,3	1,6

• AQSHning makroiqtisodiy ko’rsatkichlar dinamikasi

Yo'nalishlar	MLRD.dollar	Ulushi %
Soliq yukini kamaytirish	288	36,6
shtatlarni soliqlardan ozod qilish	144	18,3
Infratuzilma va fan	111	14,4
Ijtimoiy himoya	81	10,3
Sog'liqni saqlash	59	7,5
Maorif	53	6,7
Energetika	43	5,5
Boshqalar	8	1
JAMI	787	100

• AQSHning inqirozga qarshi kurash dasturining tarkibiy yo’nalishlari