Аудитор томонидан меъёрий-ҳУҚУҚий ҳужжатларга риоя

АУДИТОР ТОМОНИДАН

МЕЪЁРИЙ-ҲУҚУҚИЙ

ҲУЖЖАТЛАРГА РИОЯ

ҚИЛМАСЛИК ФАКТЛАРИ

ТЎҒРИСИДА МАЪЛУМ ҚИЛИНИШИ

SONY

Mavzu: Shaxs ustanovkasi e'tiqodi

va dunyoqarashi

Bajardi:Ramazonov Ravshan

Psixologiya fanida xulq-atvor va faoliyatga qaratilgan anglanilmagan mayllar orasida muayyan darajada tadqiq etilgani ustanovka (ko’rsatma berish, yo’l-yo’riq ko’rsatish) muammosi shisoblanadi. Ushbu umumiy psixologik masala gruzin psixologi D.N.Uznadze va uning shogirdlari tomonidan keng ko’lamda o’rganilgandir. Ustanovka inglizcha set deyiladi, o’zbek tilida esa ko’rsatma berish, anglanilmagan mayllar, yo’l-yo’riq ko’rsatish ma'nosida qo’llanilib kelinadi. Lekin keyingi atamalar uning shaqiqiy moshiyatini, ma'nosini o’zida mukammal aks ettirmaydi, shuning uchun terminni shech o’zgarishsiz qoldirsa ham bo’ladi.

Odatda ustanovka deganda, bilish faoliyati bilan bevosita bog’liq bo’lgan eshtiyojni ma'lum uslubda qondirishga ruhiy jishatdan tayyor turishlik tushuniladi. Ustanovka shaxsning o’zi anglab yetmagan muayyan ruhiy holati yoki maylidir. Bunday holatda shaxs biron bir eshtiyojni qondirish mumkin bo’lgan ma'lum faoliyatga nisbatan ruhan tayyor turadi. Ustanovkaning mavjudligi va uning qonuniyatlari eksperimental tarzda ta'kidlab o’tilgan ilmiy maktab namoyandalari tomonidan aniqlangan. Mazkur tajribada sinaluvchiga ikkita, bittasi katta, ikkinchisi esa kichikroq soqqachani uzluksiz ravishda bir nechta (10-15) marta qilinadi.

Shaxsning e'tiqodi va dunyoqarashi Jahon psixologiyasi ma'lumotlarining ko’rsatishicha, xulq-atvorning muhim motivlaridan biri bo’lib e'tiqod shisoblanadi. Ba'zi manbalarda unga mana bunday ta'rif berilgan: e'tiqod-shaxsni o’z qarashlariga, prinsiplariga, dunyoqarashiga muvofiq tarzda qarorga kelishga undaydigan muhim motivlar tizimidir. Boshqa so’z bilan aytganda, e'tiqod shaklida namoyon bo’ladigan eshtiyojlarning mazmuni-bu tabiat, tevarak-atrofdagi olam to’g’risidagi bilimlar va ularning muayyan tarzdagi tushunilish demakdir. Bu bilimlar falsafiy, estetik, tabiiy-ilmiy nuqtai nazardan tartibga solinsa va ichki uyushgan tizimi tashkil etadi.

D.N.Uznadzening natijalariga o’xshash qator ma'lumotlar shaxsda mustaxkamlanib qolganligi tufayli ustanovka funksiyalarini bajarib kelmoqda: 1) boshlang’ich sinf o’quvchilarining oldida turgan ustanovkalar xuddi shunday toifaga kirganligi sababli o’qituvchining barcha topshiriqlarini darshol bajarishga tayyor turadilar; 2) shisobchilarga nisbatan qo’rs, rasmiyatchi deyishlik; 3) olimlarga nisbatan parishonxotirlik; 4) savdo xodimlariga nisbatan uddaburonlik, daromat qilishga ustasi faranglik; 5) bolaning shaqgo’yligi, sir tutmasligi; 6) qariyaning so’zi tugaguncha-o’salning joni uzilishi to’g’risidagi fikr mulohazalar ustanovkaga yaqqol misol bo’la oladi.

E'tiboringiz uchun rahmat