Pul oqimlari to‘g‘risidagi hisobot balans tenglamasi
Pul mablag‘larining oqimini quyidagi asosiy ko‘rsatkichlar tavsiflaydi:
Pul mablag‘larining oqimini quyidagi asosiy ko‘rsatkichlar tavsiflaydi:
kelib tushgan va sarflangan pul mablag‘larining tuzilmasi;
pul mablag‘larining kelib tushishi va sarflanishi summasi;
kelib tushgan va sarflangan pul mablag‘larining o‘zaro saldosi;
“Toshkentdonmahsulot” AJning buxgalteriya balansi ma’lumotlari asosidagi pul mabag‘lari tahlili
Ko‘rsatkichlar
Hisobot yili boshiga
Hisobot yili oxiriga
O‘zgarishi (+/-)
Summa,
ming so‘m
Balans aktividagi
tutgan ulushi,%
Joriy aktivlar-dagi tutgan ulushi,%
Summa,
ming so‘m
Balans aktividagi
tutgan ulushi,%
Joriy aktivlar-dagi tutgan ulushi,%
Summa-dagi
Balans
aktivi-dagi salmo-g‘ini
Joriy
aktiv-lardagi
salmo-g‘ini
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Jami pul mablag‘lari
Shu jumladan:
145594
0.65
085
163336
0.67
0.94
17742
0.02
0.09
Hisob-kitob schyotidagi pul mablag‘lari
145594
0.65
0.85
163336
0.67
0.94
17742
0.02
0.09
Balans aktivining 2-bo‘lim bo‘yicha jami
16985663
76.18
100
17327360
71.99
100
341697
-4.19
-
Balans jami
22295124
100
-
24067009
100
-
1771885
-
-
Xulosa qilib shuni takidlash mumkinkiy biz tahlil qilayotgan “Toshkentdonmaxsulot” AJ ma’lumotlaridan kurinadiki, korxonaning balansidagi jami pul mablag‘larida aktivlar salmog‘i o‘tgan hisobod davrida 0,65 tashkil qilgan holda joriy hisobod davrida bo‘ ko‘rsatkich 0,67 ko‘payganligini ko‘rishimiz mumkin. Ya’ni, joriy yilda jami pul mablag‘lari qoldig‘i balans buyicha 17742 ming so‘mga ko‘paygan .
Pul oqimlarini tahlil etishning to‘g‘ri usukining ahamiyati
Korxonaning moliyaviy oqimlarini joriy boshqarish uning joriy pul oqimlarini boshqarish demakdir.
Korxonaning moliyaviy oqimlarini joriy boshqarish uning joriy pul oqimlarini boshqarish demakdir.
Korxona oldida har kuni quyidagi savollar turadi:
bugungi kechiktirib bo‘lmas xarajatlarni nima hisobidan va qanday yo‘l bilan to‘lash kerak;
bugun hosil bo‘lgan bo‘sh pul mablag‘larini qachon, qayerga va qanday shartlar bilan yo‘naltirish kerak.
Pul mablag‘lari oqimining joriy boshqarishda qarorlar qabul qilinishiga ta’sir qiluvchi asosiy omillar qatoriga quyidagilarni kiritishimiz mumkin:
Pul mablag‘lari oqimining joriy boshqarishda qarorlar qabul qilinishiga ta’sir qiluvchi asosiy omillar qatoriga quyidagilarni kiritishimiz mumkin:
korxonada qaysidir faoliyat turini ustuvor deb belgilanganligi: joriy faoliyat hamisha ustuvor deb belgilanadi, investitsion va moliyaviy faoliyat esa, faqatgina joriy faoliyatni moliyalashtirish uchun yetarli darajadagina amalga oshiriladi. Shuning uchun ham - «asosiy faoliyat», ya’ni korxonaning sotuv bozoridagi o‘rnini va raqobatchilar orasidagi mavqeyini belgilab beruvchi faoliyat termini qo‘llaniladi.
korxonada alohida moliyalashtirish rejimini talab qiluvchi strategik maqsadlar ta’minlanganligi: a) oldindan aniq bo‘lmagan vaqt momentida (masalan korxonaning doimiy talablariga ustuvor yo‘nalishi asosiy faoliyatni moliyalashtirish bo‘lganligiga qaramay korxonani qiziqtirgan mahsulot uchun texnik hujjatlar sotib olish uchun bugungi davrda pul ajratilishi zarur); b) oldindan aniq bo‘lgan vaqt davomida;
mol yetkazib beruvchilar va xaridorlar bilan bo‘lgan o‘zaro munosabatlardagi kutilmagan o‘zgarishlar; masalan, doimiy hamkorning bankrotlikka uchrashi kabi;
pul oqimi barqaror emasligi farqi.
Pul oqimi birinchi sikli sxemasi klassik siklning mazmunini ifodalaydi va uning ko‘rsatkichlari aylanma aktivlar alohida qismlarini mukammallashtirish (me’yorlashtirish) jarayonida hisoblangan:
Pul oqimi birinchi sikli sxemasi klassik siklning mazmunini ifodalaydi va uning ko‘rsatkichlari aylanma aktivlar alohida qismlarini mukammallashtirish (me’yorlashtirish) jarayonida hisoblangan:
ishlab chiqarish zaxiralari me’yori - 30 kun;
tayyor mahsulotning ombordagi me’yori – 30 kun;
muddati o‘tmagan debitorlik qarzi me’yori – 90 kun;
pul mablag‘lari qoldig‘i me’yori 10 kunlik tushum miqdorida;
qisqa muddatli kreditorlik qarzining o‘rtacha davomiyligi - 90 kun.
Shunday qilib, pul oqimini boshqarish pul oqimi siklini minimallashtirishga va mos ravishda aylanma mablag‘larga jalb qilingan kapital miqdorini minimallashtirishga yo‘naltirilgan.
Shunday qilib, pul oqimini boshqarish pul oqimi siklini minimallashtirishga va mos ravishda aylanma mablag‘larga jalb qilingan kapital miqdorini minimallashtirishga yo‘naltirilgan.
Ushbu boshqarishning algoritmi quyidagi bosqichlardan iborat bo‘ladi:
Tashkil topgan pul oqimi sikli sxemasini qurish.
Pul oqimi siklining har bir tashkil etuvchilarini tahlil etish.
Siklining har bir tashkil etuvchilarini optimallashtirish mexanizm- larini ishlab chiqish.
Pul oqimlari siklini qayta tashkil etish.
Pul oqimlari siklining har bir tashkil etuvchilarini va umuman siklning o‘zini optimal ko‘rsatkichlarini ta’minlash va ushbu darajada ushlab turilishini nazorat qilib borish.
XULOSA VA TAKLIFLAR
Pul mablag‘lari hisob-kitobi moliyaviy tahlilning eng muhim qurolidir. Pul mablag‘lari hisob-kitobi, birinchidan, kreditorlarga xo‘jalik yurituvchi sub’ektning kreditga bo‘lgan tig‘iz talabini baholash uchun va operatsion tsikl davomida qisqa muddatli ssudalarni qoplash uchun yetarli darajadagi pul mablag‘larini ishlab topishga qodirligini aniqlash imkoniyatini beradi. Ikkinchidan, kompaniyaning uzoq muddatli yoki qisqa muddatli kreditlarga ehtiyoji mavjudligini aniqlashga yordam beradi. Uchinchidan, qarzdorlarning mavso‘miy tijorat tsikli davomidagi moliyaviy ehtiyojlarini aniqlash majburiyatlar qoplanishini imkoniyatlarini ko‘rsatib beradi.
Pul mablag‘lari harakatini yo‘lga qo‘yishda, albatta, tahlilning roli kattadir. Buni bevosita mavjud pul mablag‘lari harakati va oqimini baxolashda xam ko‘rmsh mumkmn. Pul mablag‘lari oqimini ilmiy va iqtisodiy jixatdan asoslashda xam tahlil muhim rol tutadi. Shuningdek, korxonalarning iktisodiy faolligi va uning mustaqilligi, moliyaviy barqarorlik darajalarini o‘rganish pul oqimlarini to‘g‘ri belgilashda zarur hisoblanadi.
Bizning fikrimizcha korxonaning pul oqimini tahlil tashkil etishda quyidagilarni taklif etamiz:
-tahlil davomida korxonaning joriy investitsiya va moliyaviy faoliyatlari bo‘yicha pul mablag‘larining sof kirimini va chiqimini aniqlash;
-pul mablag‘lari kirimi bo‘yicha manbalarini, chiqimi bo‘yicha harakatlarining tarkibini chuqur o‘rganish;
-pul mablag‘lari miqdorini, optimal variantini aniqlash va xokazolar.
mahsulot (tovar, ish va xizmat)larni sotishdan kelib tushgan pul mablag‘lari;
material, tovar, ish va xizmatlar uchun mol yetkazib beruvchilarga to‘langan pul mablag‘lari;
xodimlarga va ular nomidan to‘langan pul mablag‘lari;
daromad (foyda) dan to‘langan soliq;
boshqa to‘langan soliqlar;
xo‘jalik jarayonlaridan bo‘lgan boshqa pulli to‘lovlari va tushumlari.
