Audit va iqtisodiy tahlil

Korsatkichlar	O‘tgan		Hisobot		Farqi, +,-
O‘sishi, %
			yil		yili
1	Mahsulot(ish,	xizmat)lar	Q0		Q1		Q		Q1/Q0*100-100
	hajmi, mln so‘m
2	Asosiy vositalarning o‘rtacha			A0		A1		 A		A1/Q0*100-100
	yillik qiymati, mln.so‘m
3	Asosiy vositalar qaytimi (fond			F0		F1		 F		(Q1/A1)/
	qaytimi), so‘m								(Q0/A0)*100-100
4	Omillar ta’siri		x		x		x		x
4.1	Asosiy vositalarning o‘rtacha			 A x F0=				 At		x
	yillik	qiymatining
	o‘zgarishining	ta’siri,
	mln.so‘m
4.2	Asosiyvositalarqaytimi			 F x A1=				 Ft		x
	o‘zgarishining	ta’siri, mln.
	so‘m

Mutlaq farq usulida uch omillik ta’sir birliklari kuyidagi bog‘lanishlar orqali hisob kitob qilinadi:

Omillar ta’sirini uchta omilli birlikka nisbatan qo‘llashda quyidagi bog‘lanishlar amalga oshiriladi.

jadval

Natijaviy ko‘rsatkichga ta’sir etuvchi birliklar soni uchta bo‘lganda

mutlaq farq usulining qo‘llash metodikasi

t/r	Ko‘rsatkichlar		O‘tgan	Hisobot	Farqi,	O‘sishi, %
			yil	yili	+,-
1	2		3	4	5(4-3)	6(4/3*100-100)
1	Natija		Q0	Q1	Q	Q1/Q0*100-100
	(Q= X*Y*Z)
2	Birinchi ta’sir birligi(X)		X0	X1	X	X1/X0*100-100
3	Ikkinchi ta’sir birligi(Y)		Y0	Y1	Y	Y1/Y*100-100
4	Uchinchi ta’sir birligi(Zr)		Z0	Z1	 Z	Z1/Z0*100-100
5	Omillar ta’sirining hisob-kitobi			x	x	x
5.1	Natijaviy ko‘rsatkichga	birinchi	X*Yr*Zr		Qx	x
	omil ta’siri hisob-kitobi
5.2	Natijaviy ko‘rsatkichga	birinchi	Y* Xx* Zr		Qy	x
	omil ta’siri hisob-kitobi
5/3	Natijaviy ko‘rsatkichga	birinchi	Z* Yx*Xx		Qz	x
	omil ta’siri hisob-kitobi

Nisbiy farq usuli.

Tahlilda ushbu usulni qo‘llash orqali mutlaq ko‘rsatkichlardan tashqari nisbiy ko‘rsatkichlar orqali ham sabab-oqibat bog‘lanishlarini, omillarning natijaviy ko‘rsatkichga ta’sirini hisob-kitob qilish imkoniyatini beradi. Ushbu usul ham mutlaq ifodalarga tayangan holda omillar ta’sirini foizli biliklarda, natijani o‘zgartirishini uzviy ketma ketlikda hisob-kitob qilishni talab etadi.

jadval

Natijaviy ko‘rsatkichga ta’sir etuvchi omillarni nisbiy farq usulida hisob qitob qilish metodikasi

Ko‘rsatkichlar

Omillarning

Oldingi hisobdan

Omillar ta’siri

nisbiy ortishi,%

farqi,%

Birinchi

ta’sir

A%-100=Qa

Qa*Qr

omilning o‘sishi(A)

A% (A1/A0*100)

Ikkinchi

ta’sir

B%-A%=Qb

Qb*Qr

omilining o‘sishi (B)

B% (B1/B0*100)

Uchinchi ta’sir

C%-B%=Qc

Qc*Qr

omilining o‘sishi (C)

C% (C1/C0*100)

To‘rtinchi ta’sir

D%-C%=Qd

Qd*Qr

omilining o‘sishi (D)

D% (D1/D0*100)

Natijaviy

Qx-Qr= (Qa*Qr)+ (Qb*Qr)+(Qc*Qr)+ (Qd*Qr)

ko‘rsatkichning

o‘zgarishi

Iqtisodiy matematik usullar va ularning mohiyati.
Faoliyatning	samaradorligi va	natijaviyligini, uzviy		olaqadorlik		va

bog‘lanishlardagi omilli tahlilini amalga oshirishda matematik usullardan foydalanish, analitik ishlar sifatligini, tahlilning chuqurligini va masalaning qanchalik chuqurligini ham taminlab beruvchi muhim omildir. Iqtisodiy matematik usullar masalani echishning kompyuter algoritmini shakllantirishda ham qo‘l keladi.

Iqtisodiy matematik usullar vaqt mezoni bo‘yicha, tezlik, aniqlik masalasida, dasturlash va natijalar mayda birliklariga qadar aniqlanishi sababli samaradorligi yuqori turadi.

Iqtisodiy matematik usullar iqtisodiy tahlil imkoniyatlarini oshirib, yanada ko‘proq turdagi va murakkab tavsifdagi masalalarni qisqa muddatda to‘g‘ri hal qilish imkonini beradi.

Moliyaviy tahlilda matematik usullarni qo‘llash korxona faoliyatida qator o‘ziga xos shartlarni e’tiborga olishni talab qiladi. Ularning asosiylari quyidagilardir: korxona iqtisodiyotini to‘laligicha axborot texnologiyalariga asoslangan bo‘lishi, iqtisodiy-matematik modellar tuzish, axborot manbalarini takomillashtirish, xodimlar malakasi va shu kabilar.

Matematik usullarning integral, logorifim, korrelyasion, regretsion, matematik dasturlash, nazariy o‘yin turlarini tarkiblash mumkin.

Integral usul. Multiplikativ, karrali va karrali-additiv ko‘rinishli aralash modellari tarkiblanadi.

Integral usul zanjirli usul, mutloq va nisbiy farq usullariga nisbatan omillar ta’sirini hisoblashda aniqroq natijalar olishga imkon beradi.

Turli modellar uchun omillar ta’sirini hisoblash algoritmlarini quyidagicha bo‘ladi.

	jadval