Atsetilen va aromatik birikmalar asosida sintez Asetilen qatoridagi to’yinmagan uglevodorodlar

Alkinlarning fizikaviy xossalari.

Dastlabki uchta vakillari : C₂H₂, C₃H₄, C₄H₆ lar gazlar, C₅H₈ – C₁₅H₂₈ gacha suyuqlik va C₁₆H₃₀ dan yuqorilari qattiq moddalar. Ularnig molekulyar massalari ortib borishi bilan suyuqlanish va qaynash temperaturalari ortib boradi.

Alkinlarning hech qaysisi suvda erimaydi, ammo aromatik boshqa erituvchilarda yaxshi eriydi.
Asetilen, uning tuzilishidagi o’ziga xoslik, sp – gibridlanish
Asetilenning molekulyar formulasi C₂H₂.

Asetilening vodorodga nisbatan zichligi 13.

Uning molyar massasi M = 2 = 2 · 13 = 26.

Asetilenning struktura formulasi :

Elektron formulasi: :
Asetilen molekulasidagi uchbog’ning bittasi σ va ikkitasi π – bog’, undagi uglerod atomlari uchunchi valentlik holatida bo’ladi. Asetilen molekulasidagi to’rtta atom bir chiziqda joylashgan bo’lib bitta sathda yotadi. Asetilen molekulasini hosil bo’lishida har qaysi uglerod atomidan bittadan s va p elektron bulutlari gibridlanadi. Uglerod atomlari sp – gibridlanish holatida bo’ladi ya’ni har bir uglerod atomi bittadan elektron bulutga ega bo’ladi, ikkita p - elektron bulutlari gibridlanmasdan qoladi. Ikkita gibrid elektron (har qaysi atomdan bittadan) o’zaro qoplanadi va uglerod atomlari o’rtasida σ – bog’ hosil bo’ladi. Qolgan ikkita gibrid elektron bulut vodorodning s – elektronlari bilan qoplanadi va uglerod atomlari o’rtasida σ – bog’ hosil bo’ladi. Har bir uglerod atomida ortib qolgan ikkita p – elektronlar bir – birini perpendikulyar tekislikda qoplaydi. Quydagi rasmlarda asetilen molekulasining fazoviy tuzilishlari keltirilgan.