Atrof-muhitni muhofaza qilishning tashkiliy va xuquqiy asoslari Reja

Populyasiya bir turga mansub individlarning ma’lum bir territoriyadagi tarqalganligidir. Biosfera — tirik organizmlarning er fizik muhiti bilan hosil qilgan birligidir.
Ekologiya quyidagi qismlarga bo‘linadi: autekologiya — organizmlar ekologiyasi, sinekologiya —jamoalar, populyasiya ekologiyasi, ekosistema ekologiyasi, evolyusion ekologiya, qishloq xo‘jaligi ekologiyasi, radiatsion ekologiya, kosmik ekologiya, biosfera ekologiyasi, fiziologik ekologiya, embriologik ekologiya, anatomik ekologiya va boshqalar.
Hayvon va o‘simliklar hayotining tashqi muhit bilan bog‘liqligi va tarqalishi to‘g‘risidagi ma’lumotlar qadim zamonlardan ma’lum. Bu ma’lumotlarni umumlashtirishni birinchi bo‘lib, eramizgacha yashagan Aristotelning ishlarida uchratamiz. U hayvonlarning 500 turini o‘rganib, ularning xulq—atvori, ko‘chib yurishi, qishda uyquga ketishi va qushlar to‘g‘risida ma’lumotlar qoldirgan.
O‘simliklarning tashqi muhit bilan bog‘liqligi to‘g‘risidagi masalalarni eramizgacha bo‘lgan 372—277 yillarda yashagan Teofrast va yangi eraning 23—79 yillarida yashagan Katta Pliniy o‘rgangan. Teofrast o‘simliklarning shakli, o‘sishi iqlim, tuproq sharoitiga bog‘liqligini aniqladi. U o‘simliklarning hayotiy formalari ekologik tasnifini berdi.
O‘rta asrlarda yashagan Abu Ali Ibn Sino dorivor o‘simliklarning morfologiyasi, nomlarining kelib chiqishi, tarkibi va geografiyasini o‘rganib, ular to‘g‘risida ma’lumotlar qoldirgan.
Ekologik ma’lumotlarni XI asrda SHarqiy Turkistonda yashagan Mahmud qoshg‘ariyning ishlarida uchratamiz. Uning yozgan kitoblarida 200 ta o‘simlik to‘g‘risida ekologik, morfologik va geografik ma’lumotlar bor.
O‘rta Osiyo o‘simliklari va hayvonlariga doir botanik va geografik ma’lumotlarni Z. Bobur asarlarida uchratamiz.
O‘rta asrlarda ekologiya masalalari bilan Albert Velikiy shug‘ullangan. U o‘simliklarning tinim holiga o‘tishini o‘rgangan.
Ekologik kuzatishlarga oid ma’lumotlarni XVIII asr tabiatshunoslari- K.Linney, J.Byuffon. P.S.Pallas va I.I.Lepyoxin asarlarida uchratamiz.
XIX asrda nemis tabiatshunosi A.Gumboldt o‘simliklarning temperaturaga bog‘liq tarqalishini o‘rganib, hayot formalarining tasnifini berdi.
Moskva universitetining professori K.F.Rule hayvonlar ekologiyasi sohasida katta ishlar olib bordi va bir qator asarlar qoldirdi. U suv va er yuzida yashovchi, hamda boshqa hayvonlarni tiplarga bo‘lgan. N.A.Lepyoxin o‘simliklarning har xil iqlimlarda tarqalishini o‘rganib, baland tog‘da o‘suvchi o‘simliklarning tundra o‘simliklari bilan o‘xshashligini aniqladi.
Botanik olim Ogyust Pirma Dekandol o‘simliklar bilan tashqi muhit orasidagi bog‘lanishni o‘rganuvchi fan- epiriologiya yoki autekologiya fanini ajratdi.
Ekologiya fanini asoslagan olimlardan bir O.P.Dekandolning o‘g‘li — Alfons Dekandol hisoblanadi. U o‘zining "O‘simliklar geografiyasi" kitobida issiqlik, yorug‘lik, namlik, tuproqqa asoslanib, o‘simliklar yashaydigan muhit klassifikatsiyasini beradi. U o‘simliklarning turli tuproqlar bilan bog‘liqligini birinchi bo‘lib ko‘rsatib berdi.
Ch. Darvinning (1859) evolyusion nazariyasi ekologiya tarixida yangi davrni boshlab berdi.
1877 yilda nemis olimi K.Myobius biotsenoz to‘g‘risidagi tushunchani kiritdi.
1895 yilda Varmingning "Tashqi muhit ta’sirida o‘simliklarning tarqalishi" degan kitobi chop etildi.
XX asrda ekologiya metodlarining takomillashishi bilan yangi ekologik omillar- kun uzunligi, tuproq eritmasining reaksiyasi, mikroelementlar ta’siri o‘rganila boshlandi.