Atrof-muhitni muhofaza qilishning tashkiliy va xuquqiy asoslari Reja

1 – Mavzu: Fanga kirish. O‘zbekistan Respublikasida ekologik vaziyat va siyosat. Atrof-muhitni muhofaza qilishning tashkiliy va xuquqiy asoslari


Reja:

1. 
   “Qurilish ekologiyasi” fanining maqsad va vazifalari
   
2. 
   Ekologiyaning rivojlanish tarixi.
   
3. 
   Ekologiya va uning vazifalari.
   

Tayanch so‘z va iboralar: sistema, biotsenoz, ekologiyaning vazifalari, biosfera, ekotizim, organizm

Ekologiya fanining ta’rifini birinchi marta nemis olimi E. Gekkel "Organizmlarning umumiy morfologiyasi" deb nomlangan asarida(1866) bergan. Ekologiya (oikos-uy, yashash joyi; logos-o‘rganish, fan) deyilganda organizmlarning o‘zaro va tashqi muhit bilan aloqadorliklarini o‘rganadigan biologik fan tushuniladi.

Ekologiya «tabiiy uyimiz»ni o‘rganish, unda yashovchi barcha tirik organizmlar va bu «uy»ning hayot uchun yaroqli qiluvchi barcha funksional jarayonlarni o‘z ichiga oladi. Boshqacha qilib aytganda, ekologiya organizmlarning «yashash joyi» to‘g‘risidagi fan bo‘lib, unda asosiy e’tibor organizmlarning o‘zaro va tashqi muhit orasidagi bog‘lanishlar xarakteriga qaratiladi.
Ekologiya antropogen va har xil omillar ta’sirida tabiatdagi bog‘lanishlarning buzilishi to‘g‘risida ma’lumot beradi. U tabiiy resurslardan oqilona foydalanish va tabiatni muhofaza qilishda ilmiy asos bo‘lib xizmat qiladi. Har yili o‘rmon xo‘jaliklari tabiatda o‘suvchi dorivor o‘simliklarni yig‘ib olib, dori tayyorlash uchun topshirishadi. Agar yig‘ib olinayotgan o‘simliklar miqdori qayta o‘sib chiqayotgan o‘simliklar miqdoridan oshsa, unda o‘simliklar sekin—asta yo‘qola boshlaydi. SHuning uchun dorivor o‘simliklarni yig‘ish faqat ilmiy tomondan asoslangan me’yorlar asosida terib topshirilishi kerak. Bu me’yor va yig‘ish muddatlari o‘simliklar jamoasida qayta tiklanishi uchun zarur shart—sharoit va boshqalarni inobatga olib, ishlab chiqilgan bo‘lishi lozim.
Ekologiya bir necha fanlar kompleksidan iborat bo‘lib, biologik fanlar bu kompleksda asosiy bo‘lib qoladi. CHunki odam, hayvonlar va o‘simliklar dunyosi biologik ob’ektlar bo‘lib, ular bir—birlari va tashqi muhit bilan doimo aloqada. Hozirgi vaqtda ekologiyaning ma’nosi kengayib, u ekosistemalar to‘g‘risidagi fanga aylangan.
Sistema deganda, bir-biriga tartibli ta’sir qiladigan va bir—biri bilan bog‘langan komponentlar butunligini tushunamiz. Ekologiya organizmlarni, ekosistemalar va biosferagacha bo‘lgan ob’ektlarni o‘rganadi.
Organizmlar birgalikda o‘sib, populyasiya hosil qiladi. Populyasiyalar esa biotsenozga kiradi, biotsenozlar abiotik muhit bilan aloqaga kirib, ekologik sistemani tashkil qiladi. Eng katta ekologik sistema- biosferadir.