Atrof muhit va tabiiy resurslar iqtisodiyoti

Nazorat uchun savollar:

1. 
   Biologik resurslar haqida ma’lumot bering?
   
2. 
   Redusentlar nima?
   
3. 
   Biologik aylanish qanday sodir bo’ladi?
   
4. 
   Muxofaza etiladigan tabiiy xududlarning qanday turlari mavjud?
   
5. 
   O’rmonlar haqida ma’lumot bering
   
6. 
   O’rmonlardan qanday maqsadlarda foydalanish mukun?
   

Testlar.
1. Biologik resurslar bu….
a) materiallar inson foydalanish hissa yashayotgan kelib chiqishi manbalari
b) sanoat, oziq-ovqat moddiy bor zavodi naslchilik, hayvonlar va mikroorganizmlar
c) atrof-muhit o'zgaruvchi qismi va o'simliklar, hayvonlar, bakteriyalar, va ekotizimlar (o'rmonlar, suv ekotizimlar va boshqalar)
d)barcha javoblar
2. Reduzentlar so’zining manosi
a)qayta tiklovchi
b) tiklanmaydi
c) o’smoqda
d) neytral
3. V.R. Vilyams fikricha, Quyosh energiyasi Yer yuzida ikki xil moddalar almashinuvini ta'minlaydi.
a) J.K. Jordan
b) V.R. Vilyams
c)A.D.Armstrong
d)T.U. Uill
4. Biologik (kichik doirada) aylanish.
a) Suv er yuziga atmosfera yog'inlari tarzida tushib, atmosferaga asosan o'simliklarning suv bug'latishi va dengizlar yuzasining bug'lanishi hisobiga qaytadi.
b) Atmosferadagi erkin holatdagi azot miqdori 70% dan ortiq bo'lsa ham undan foydalanish uchun birikma holiga o'tkazilishi kerak. Azotning tabiiy birikishi momoqaldiroq, chaqmoq chaqishi, ionlanish jarayonlari, meteoritlarning kuyib ketishi kabilarni ko'rsatish mumkin
c) Biosferada tirik moddalarning yuzaga kelishi bilan atmosfera, suv va mineral moddalarning aylanishi hosil bo'ladi, ya'ni abiotik va geologik asosda organik moddalar almashinishi yoki kichik biologik aylanish paydo bo'lgan.
d) Biosferaning eng muhim jarayonlari uglerod elementining aylanishi bilan bog'liq. Biosferadagi murakkab birikmalar tarkibidagi uglerod etakchi rol o'ynab, uning birikmalari doimo sintezlanib, parchalanib turadi
5. Suvning tabiatda aylanishi.
a) Atmosferadagi erkin holatdagi azot miqdori 70% dan ortiq bo'lsa ham undan foydalanish uchun birikma holiga o'tkazilishi kerak. Azotning tabiiy birikishi momoqaldiroq, chaqmoq chaqishi, ionlanish jarayonlari, meteoritlarning kuyib ketishi kabilarni ko'rsatish mumkin
b) Biosferada tirik moddalarning yuzaga kelishi bilan atmosfera, suv va mineral moddalarning aylanishi hosil bo'ladi, ya'ni abiotik va geologik asosda organik moddalar almashinishi yoki kichik biologik aylanish paydo bo'lgan.
c) Biosferaning eng muhim jarayonlari uglerod elementining aylanishi bilan bog'liq. Biosferadagi murakkab birikmalar tarkibidagi uglerod etakchi rol o'ynab, uning birikmalari doimo sintezlanib, parchalanib turadi
d) Suv biosferaning barcha tarkibiy qismlarida uchraydi. U suv havzalaridan tashqari tuproqda, havoda va boshqa tirik organizmlarning 80-90% biomassasini tashkil etadi. Suvni tabiatda aylanishi kuyidagicha boradi. Suv er yuziga atmosfera yog'inlari tarzida tushib, atmosferaga asosan o'simliklarning suv bug'latishi va dengizlar yuzasining bug'lanishi hisobiga qaytadi.
6. Uglerodning aylanishi
a) Atmosferadagi erkin holatdagi azot miqdori 70% dan ortiq bo'lsa ham undan foydalanish uchun birikma holiga o'tkazilishi kerak. Azotning tabiiy birikishi momoqaldiroq, chaqmoq chaqishi, ionlanish jarayonlari, meteoritlarning kuyib ketishi kabilarni ko'rsatish mumkin
b) Biosferada tirik moddalarning yuzaga kelishi bilan atmosfera, suv va mineral moddalarning aylanishi hosil bo'ladi, ya'ni abiotik va geologik asosda organik moddalar almashinishi yoki kichik biologik aylanish paydo bo'lgan.
c) Biosferaning eng muhim jarayonlari uglerod elementining aylanishi bilan bog'liq. Biosferadagi murakkab birikmalar tarkibidagi uglerod etakchi rol o'ynab, uning birikmalari doimo sintezlanib, parchalanib turadi
d) Suv biosferaning barcha tarkibiy qismlarida uchraydi. U suv havzalaridan tashqari tuproqda, havoda va boshqa tirik organizmlarning 80-90% biomassasini tashkil etadi. Suvni tabiatda aylanishi kuyidagicha boradi. Suv er yuziga atmosfera yog'inlari tarzida tushib, atmosferaga asosan o'simliklarning suv bug'latishi va dengizlar yuzasining bug'lanishi hisobiga qaytadi.
7. Davlat qo'riqxonalari...
a) Bunday hududlar hukumatining qarori bilan, ta'sis etuvchi sub'ektlarining o'z hududlarini federal mulk sifatida tasniflashga roziligi sharti bilan o'rnatiladi. Davlat qo'riqxonalarining mulki federal mulkdir. Davlat zaxiralari erlari federal mulkka ega va ularga doimiy (cheklanmagan) foydalanish huquqi asosida beriladi. Davlat rezervlari chegarasidagi er uchastkalari xususiylashtirilmaydi. Binolar, inshootlar, tarixiy, madaniy va boshqa ko'chmas mulk ob'ektlari tezkor boshqaruv asosida davlat qo'riqxonalariga beriladi.
b) Ular hukumatining qarori bilan, tegishli hududlarni davlat mulk ob'ekti sifatida tasniflash uchunhukumat ta'sis sub'ektlarining roziligi bilan belgilanadi. Muayyan milliy bog', u joylashgan vakolatli davlat organi tomonidan tasdiqlangan nizom asosida ishlaydi.
c) Bunday parklar - bu Rossiya Federatsiyasining ta'sis etuvchi sub'ektlari tasarrufidagi tabiatni muhofaza qilish va rekreatsiya muassasalari. Ularning hududlari (suv zonalari) tabiiy komplekslar va muhim ekologik va estetik ahamiyatga ega va tabiatni muhofaza qilish, o'quv va rekreatsiya maqsadlarida foydalanish uchun mo'ljallangan.
d) Bu tabiiy majmualarni va ularning tarkibiy qismlarini saqlab qolish yoki tiklash hamda ekologik muvozanatni saqlash uchun alohida ahamiyatga ega bo'lgan hududlar (suv zonalari). Hududni davlat qo'riqxonasi deb e'lon qilishga foydalanuvchilar, er uchastkalari egalari va mulkdorlaridan tortib olmasdan ham ruxsat etiladi.
8. Davlat qo'riqxonalari...
a) Bunday hududlar hukumatining qarori bilan, ta'sis etuvchi sub'ektlarining o'z hududlarini federal mulk sifatida tasniflashga roziligi sharti bilan o'rnatiladi. Davlat qo'riqxonalarining mulki federal mulkdir. Davlat zaxiralari erlari federal mulkka ega va ularga doimiy (cheklanmagan) foydalanish huquqi asosida beriladi. Davlat rezervlari chegarasidagi er uchastkalari xususiylashtirilmaydi. Binolar, inshootlar, tarixiy, madaniy va boshqa ko'chmas mulk ob'ektlari tezkor boshqaruv asosida davlat qo'riqxonalariga beriladi.
b) Ular hukumatining qarori bilan, tegishli hududlarni davlat mulk ob'ekti sifatida tasniflash uchunhukumat ta'sis sub'ektlarining roziligi bilan belgilanadi. Muayyan milliy bog', u joylashgan vakolatli davlat organi tomonidan tasdiqlangan nizom asosida ishlaydi.
c) Bunday parklar - bu Rossiya Federatsiyasining ta'sis etuvchi sub'ektlari tasarrufidagi tabiatni muhofaza qilish va rekreatsiya muassasalari. Ularning hududlari (suv zonalari) tabiiy komplekslar va muhim ekologik va estetik ahamiyatga ega va tabiatni muhofaza qilish, o'quv va rekreatsiya maqsadlarida foydalanish uchun mo'ljallangan.
d) Bu tabiiy majmualarni va ularning tarkibiy qismlarini saqlab qolish yoki tiklash hamda ekologik muvozanatni saqlash uchun alohida ahamiyatga ega bo'lgan hududlar (suv zonalari). Hududni davlat qo'riqxonasi deb e'lon qilishga foydalanuvchilar, er uchastkalari egalari va mulkdorlaridan tortib olmasdan ham ruxsat etiladi.
9. Milliy bog'lar...
a) Bunday hududlar hukumatining qarori bilan, ta'sis etuvchi sub'ektlarining o'z hududlarini federal mulk sifatida tasniflashga roziligi sharti bilan o'rnatiladi. Davlat qo'riqxonalarining mulki federal mulkdir. Davlat zaxiralari erlari federal mulkka ega va ularga doimiy (cheklanmagan) foydalanish huquqi asosida beriladi. Davlat rezervlari chegarasidagi er uchastkalari xususiylashtirilmaydi. Binolar, inshootlar, tarixiy, madaniy va boshqa ko'chmas mulk ob'ektlari tezkor boshqaruv asosida davlat qo'riqxonalariga beriladi.
b) Ular hukumatining qarori bilan, tegishli hududlarni davlat mulk ob'ekti sifatida tasniflash uchunhukumat ta'sis sub'ektlarining roziligi bilan belgilanadi. Muayyan milliy bog', u joylashgan vakolatli davlat organi tomonidan tasdiqlangan nizom asosida ishlaydi.
c) Bunday parklar - bu Rossiya Federatsiyasining ta'sis etuvchi sub'ektlari tasarrufidagi tabiatni muhofaza qilish va rekreatsiya muassasalari. Ularning hududlari (suv zonalari) tabiiy komplekslar va muhim ekologik va estetik ahamiyatga ega va tabiatni muhofaza qilish, o'quv va rekreatsiya maqsadlarida foydalanish uchun mo'ljallangan.
d) Bu tabiiy majmualarni va ularning tarkibiy qismlarini saqlab qolish yoki tiklash hamda ekologik muvozanatni saqlash uchun alohida ahamiyatga ega bo'lgan hududlar (suv zonalari). Hududni davlat qo'riqxonasi deb e'lon qilishga foydalanuvchilar, er uchastkalari egalari va mulkdorlaridan tortib olmasdan ham ruxsat etiladi.